Spacerem przez rezerwat Łężczok

Plan wycieczki

1. Wysiadamy na stacji Racibórz-Markowice i udajemy się niebieskim Szlakiem Młodości Eichendorffa (który prowadzi tu ul. Gliwicką - DW 919) w kierunku północno-zachodnim. Trzymając się prawej strony drogi korzystamy z chodnika/ścieżki rowerowej aż do przystanku autobusowego i odchodzącej w prawo ul. Łokietka.
2. Zachowując szczególną ostrożność (brak chodnika) kontynuujemy ul. Gliwicką aż za tablicę drogową oznaczającą koniec obszaru zabudowanego i razem z niebieskim szlakiem skręcamy w prawo w pierwszą leśną ścieżkę (nieco ukrytą wśród drzew).
3. Dochodzimy do stawu Ligotniak (jeszcze poza rezerwatem) - szlak prowadzi groblą między jego dwiema częściami.
4. Osiągamy granicę rezerwatu - z prawej dochodzą znaki czerwone: Szlak Husarii Polskiej oraz Szlak spacerowy po Rezerwacie przyrody Łężczok. Czeka nas ok. 2,5 km spaceru trzema połączonymi szlakami.
5. Na skrzyżowaniu dróg szutrowych przy stawie Babiczak Północny i Salm Mały szlaki: Młodości Eichendorffa oraz Husarii Polskiej odchodzą w prawo. My skręcamy w lewo i czerwonym Szlakiem spacerowym po Rezerwacie przyrody Łężczok - groblą między stawami Babiczak Północny (po lewej) i Salm Duży (po prawej) - dochodzimy do platformy widokowej przy największym ze stawów (zobaczymy ją z daleka po prawej).
6. Powrót na PKP Racibórz-Markowice początkowo przebiega identyczną trasą. Po dojściu do granicy rezerwatu wybieramy czerwony Szlak Husarii Polskiej (w lewo), który doprowadzi nas do stacji kolejowej.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Łężczok jako specjalny obszar ochrony siedlisk NATURA 2000 to raj dla ornitologów (odnotowano ok. 190 gatunków ptaków – ponad 50% spośród żyjących w Polsce, blisko 100 gatunków gniazdujących). Obserwacji sprzyja specjalna infrastruktura (wieża przy stawie Babiczak Północny, platforma przy stawie Salm Duży) oraz tablice o awifaunie rezerwatu.
2. Bogata jest flora: liczne rośliny wodne o liściach pływających (np. grążel żółty, grzybień biały, kotewka-orzech wodny) czy szuwary na brzegach akwenów (trzcinowe, turzycowe, mannowe, szeroko- i wąskopałkowe).
3. Jedną z charakterystycznych cech rezerwatu są rozległe lustra otwartej wody. W czasie remontu 2011-2012 zbudowano tu 12 sztucznych wysp i wysepek, które zarastają m.in. krzewiastymi i drzewiastymi wierzbami.
4. Nazwa rezerwatu pochodzi od staropolskiego słowa „łęg” – na oznaczenie podmokłego terenu porośniętego lasem, łąki bądź lasu na błotach. Łęg (rosnący nad rzekami i potokami) oraz ols (porastający płytkie zbiorniki ze stojącą wodą) to dominujące typy tutejszych lasów, które mają puszczański charakter. Zdecydowana większość drzewostanów przekracza 100 lat, a wiek niektórych dębów może dochodzić do nawet 400 lat (imponującym przykładem jest „Dąb Sobieskiego”). Na groblach rozdzielających stawy rosną całe aleje pomnikowych drzew – dębowa, grabowa, lipowa oraz śródpolna.
5. Ciekawym przykładem architektury był dworek myśliwski wybudowany przez rudzkich cystersów w II połowie XVIII w., od 1810 własność książąt raciborskich (w sąsiedztwie „Dębu Sobieskiego”) - obiekt niestety jest w stanie ruiny i grozi katastrofą budowlaną.

Warianty i modyfikacje

1. Turyści piesi (bądź rowerzyści) podróżujący koleją mogą rozważyć przebycie rezerwatu tak jak w pierwszej części zaproponowanej trasy od stacji Racibórz-Markowice i - zamiast powrotu do punktu startowego - kontynuowanie drogi do stacji Nędza (węzeł kolejowy linii z Raciborza w kierunku Rybnika/Katowic i Kędzierzyna-Koźla/Opola) czerwonym Szlakiem Husarii Polskiej . Wspomniany odcinek prowadzi wzdłuż torów, bywa miejscowo zarośnięty chaszczami, a chcąc dostać się na stację kolejową w Nędzy trzeba znacznie nadłożyć drogi (nad olbrzymim torowiskiem brak kładki umożliwiającej dotarcie na perony skrótem).
2. Dla zmotoryzowanych najbardziej godny polecenia jest wariant z dojazdem na nowy parking na końcu ul. Rybackiej w Babicach (gmina Nędza) i pozostawieniem tam samochodu. Spacer po rezerwacie rozpoczniemy wtedy od dojścia do platformy widokowej przy stawie Salm Duży. Po powrocie do skrzyżowania niedaleko parkingu skierujemy się w prawo na łężczokowy odcinek biegnących tu razem szlaków: Młodości Eichendorffa (niebieski) oraz Husarii Polskiej (czerwony) - warto dojść co najmniej do miejsca, gdzie szlaki się rozdzielają (czyli do granicy rezerwatu), później trzeba tą samą drogą wrócić do samochodu.

Wskazówki praktyczne

1. Perony stacji kolejowej Racibórz-Markowice do wsiadania w kierunku Raciborza i w kierunku Nędzy znajdują się po przeciwnych stronach ruchliwej ul. Gliwickiej - zwróćcie na to uwagę przy wsiadaniu.
2. Samochodem zarówno do Raciborza-Markowic, jak i do Babic dojedziemy DW 919 (drogą Racibórz/Rudy/Sośnicowice).
3. Równolegle do wschodniej granicy rezerwatu biegnie czynna linia kolejowa - odbywa się na niej spory ruch zarówno pasażerski, jak i towarowy. Uważajmy przy jej przekraczaniu jadąc na parking przy ul. Rybackiej w Babicach (przejazd oznakowany niestrzeżony), jak również wybierając wariant pieszy/rowerowy do Nędzy.
4. Za wejście do rezerwatu nie pobiera się opłat.
5. Platforma widokowa przy stawie Salm Duży dostępna jest dla osób niepełnosprawnych.
6. Przed kompleksowym remontem Łężczoka w latach 2011-2012 istniała ścieżka dydaktyczna: pętla wokół stawów Babiczak Północny i Babiczak Południowy (widoczna na niektórych starych mapach) - została niestety zlikwidowana. Poruszanie się (nawet pieszo) jakimikolwiek drogami poza wyznaczonymi szlakami jest zabronione (ochrona siedlisk i konieczność utrzymania jakości grobli) - informują o tym specjalne tablice.
7. Esencją Łężczoka są stawy rybne - sztuczna budowla hydrotechniczna, gdzie konieczne jest cykliczne spuszczanie wody ze stawów (celem przemrażania ich dna zimą, by zapobiec zarastaniu przez roślinność lądową). Zatem - mimo iż pejzaże rezerwatu fascynują o każdej porze roku - od późnej jesieni do wczesnej wiosny musimy się liczyć z brakiem wody w niektórych akwenach.
8. Niedaleko stacji kolejowej Racibórz-Markowice znajduje się restauracja (po drugiej stronie torów niż nasza trasa, u zbiegu ulic Gliwickiej, Olimpijczyka i Powstańców Śląskich).