Wokół Wysoty – z Wysowej-Zdroju do Blechnarki
Pełna rozmaitości trasa w formie pętli, która łączy dwie miejscowości położone w dolinie rzeki Ropy w Beskidzie Niskim.
Podczas wędrówki poznamy dziedzictwo Wielkiej Wojny, jak również kawałek historii dawnej Łemkowszczyzny. Będzie też okazja, by pospacerować po niewielkim, ale bardzo urokliwym beskidzkim uzdrowisku, jakim jest Wysowa-Zdrój. Wycieczka kierowana jest do miłośników historii, poszukiwaczy lokalnych ciekawostek oraz wszystkich tych, którzy szukają przyjemnej trasy w cichej, górskiej scenerii.
Wysowa-Zdrój – cmentarz wojenny nr 50 pod Wysotą – Blechnarka – cmentarz wojenny nr 49 – Wysowa-Zdrój
Plan wycieczki
- Wędrówkę rozpoczynamy przy cerkwi św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju. Tu znajduje się węzeł szlaków oraz początek szlaku żółtego , którym będziemy wędrować do Blechnarki.
- Idziemy drogą asfaltową około 2 km, trzymając się żółtego szlaku. Tuż przy wejściu do miejscowości Blechnarka znajduje się początek szlaku cmentarnego znaczonego biało-czarnymi kwadratami , który doprowadzi nas do cmentarza wojennego nr 50 znajdującego się około 400 metrów pod szczytem góry Wysota (784 m n.p.m.). Szlak cmentarny prowadzi odkrytym terenem najpierw przez pola, potem dość stromo przez las.
- Wracamy do Blechnarki i wędrujemy nadal żółtym szlakiem , mijając po prawej stronie cerkiew śś. Kosmy i Damiana. Po przejściu około 1 km skręcamy w lewo w wygodną, bitą drogę leśną. Prowadzi tędy żółty szlak rowerowy.
- Wędrujemy przez las, po prawej stronie mijamy cmentarz wojenny nr 49 (który znajduje się na zboczu, ok. 100 metrów od szlaku). Dochodzimy do szlaku niebieskiego .
- Skręcamy w lewo i za znakami szlaku niebieskiego bardzo łagodnie schodzimy do centrum Wysowej. Na ostatnim odcinku, który wiedzie wygodnym leśnym duktem, znajduje się kilka ławeczek.
Atrakcje i walory krajobrazowe
- Warto poświęcić dłuższą chwilę na spacer po uzdrowisku Wysowa-Zdrój, którego początki sięgają pierwszej dekady XIX wieku. W niewielkim, ale urokliwym parku zdrojowym znajduje się pijalnia wód mineralnych oraz Stary Dom Zdrojowy z początku XX wieku, w którym mieści się obecnie restauracja i hotelik. Najbardziej znaną wodą mineralną jest „Wysowianka”. Na uwagę zasługuje także cerkiew św. Michała Archanioła znajdująca się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.
- Blechnarka to malowniczo położona osada u źródeł rzeki Ropy, tuż przy granicy polsko-słowackiej. Obecnie znajduje się tu kilkanaście domów, ale przed II wojną światową była to duża łemkowska wieś. W miejscowości warto zobaczyć murowaną cerkiew śś. Kosmy i Damiana zbudowaną w 1801 roku. Po wysiedleniu Łemków świątynia została zdewastowana – przez dziesięć lat służyła pasterzom jako owczarnia. Odnowiona w 1958 roku po powrocie Łemków. Wewnątrz zachował się kompletny ikonostas z 1865 roku. Ciekawostką jest fakt, że poddasze cerkwi jest schronieniem dla kolonii podkowca małego – bardzo rzadkiego gatunku nietoperza.
- Cmentarze wojenne nr 49 i 50 są świadectwem zaciętych walk, jakie toczyły się na tym terenie od grudnia 1914 do maja 1915 roku. Celem strategicznym były ważne przełęcze karpackie. Jedną z najbardziej krwawych bitew tego okresu była „Bitwa Wielkanocna” rozegrana na początku kwietnia 1915 roku po kapitulacji Twierdzy Przemyśl. Projektantem obu wojennych nekropolii był znany słowacki architekt Dušan Jurkovič.
- Cmentarz wojenny nr 49 zlokalizowany jest około 3 km powyżej Blechnarki, w pobliżu granicy polsko-słowackiej. Obecny wygląd nekropolii znacząco różni się od pierwotnego założenia. Dawniej cmentarz znajdował się na odkrytym zboczu, które przez lata przykrył beskidzki las. Na cmentarzu pochowano 103 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 196 żołnierzy armii rosyjskiej.
- Cmentarz wojenny nr 50 położony jest głęboko w lesie, na zachodnim zboczu góry Wysota (784 m n.p.m.), około 400 metrów od szczytu. Pochowano tu 10 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 50 żołnierzy armii rosyjskiej. Niewiele zachowało się z pierwotnego założenia tej wojennej nekropolii. Przez lata był to jeden z trudniej dostępnych zachodniogalicyjskich cmentarzy. W 2018 roku teren uporządkowano, a w centralnym miejscu postawiono modrzewiowy krzyż.
Warianty i modyfikacje
- Trasę można skrócić, rezygnując z wizyty na cmentarzu wojennym nr 50 pod szczytem Wysoty. Jest to opcja dla mniej wprawnych turystów, omijamy bowiem dość strome podejście o długości około 1 km.
- Wycieczkę można połączyć ze spacerem po uzdrowisku Wysowa-Zdrój, do czego bardzo zachęcamy.
Wskazówki praktyczne
- Do Wysowej-Zdroju dojedziemy autobusami z Gorlic oraz z Tarnowa (kurs A23 realizowany przez Koleje Małopolskie). Turyści zmotoryzowani mogą zostawić samochód na parkingu w pobliżu cerkwi św. Michała Archanioła (niedaleko węzła szlaków turystycznych).
- W Wysowej jest wiele możliwości skorzystania z gastronomii. W karczmie regionalnej „Gościnna Chata” można skosztować tradycyjnych potraw kuchni łemkowskiej. Warto również spróbować tutejszych leczniczych wód mineralnych.
- Polecamy zajrzeć do Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Gorlickiego, które znajduje się tuż obok cerkwi. Można tu uzyskać informację turystyczną, zakupić mapę regionu, a także podbić pieczątkę w książeczce Górskiej Odznaki Turystycznej.
- Nawierzchnia na trasie to asfalt oraz bita droga leśna. W przypadku wizyty na cmentarzu pod Wysotą należy przygotować się na bardziej wymagający odcinek wiodący najpierw odkrytym terenem, potem wąską ścieżyną przez las.
(współczynnik obliczony automatycznie, funkcjonalność eksperymentalna)
(dla tempa marszu 4 km/h)
Mapa
Najbliższe trasy
Święta Góra Jawor pętlą z Wysowej-Zdroju
Długość trasy: 5,69 km
Czas przejścia: 1h 45m
Trudność: Umiarkowana
Śladami dwóch dawnych łemkowskich wsi – z Regietowa na Przełęcz Regetowską
Długość trasy: 10,78 km
Czas przejścia: 3h 08m
Trudność: Umiarkowana
Kozie Żebro pętlą z Wysowej-Zdroju
Długość trasy: 5,99 km
Czas przejścia: 1h 57m
Trudność: Wymagająca
Jaworzyna Konieczniańska z Koniecznej do Regietowa
Długość trasy: 11,33 km
Czas przejścia: 3h 39m
Trudność: Umiarkowana
Pętla z Regietowa na cmentarz nr 51 na Rotundzie
Długość trasy: 9,09 km
Czas przejścia: 2h 51m
Trudność: Umiarkowana