Wokół Wysoty – z Wysowej-Zdroju do Blechnarki

Plan wycieczki

1. Wędrówkę rozpoczynamy przy cerkwi św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju. Tu znajduje się węzeł szlaków oraz początek szlaku żółtego , którym będziemy wędrować do Blechnarki.
2. Idziemy drogą asfaltową około 2 km, trzymając się żółtego szlaku. Tuż przy wejściu do miejscowości Blechnarka znajduje się początek szlaku cmentarnego znaczonego biało-czarnymi kwadratami , który doprowadzi nas do cmentarza wojennego nr 50 znajdującego się około 400 metrów pod szczytem góry Wysota (784 m n.p.m.). Szlak cmentarny prowadzi odkrytym terenem najpierw przez pola, potem dość stromo przez las.
3. Wracamy do Blechnarki i wędrujemy nadal żółtym szlakiem , mijając po prawej stronie cerkiew śś. Kosmy i Damiana. Po przejściu około 1 km skręcamy w lewo w wygodną, bitą drogę leśną. Prowadzi tędy żółty szlak rowerowy.
4. Wędrujemy przez las, po prawej stronie mijamy cmentarz wojenny nr 49 (który znajduje się na zboczu, ok. 100 metrów od szlaku). Dochodzimy do szlaku niebieskiego .
5. Skręcamy w lewo i za znakami szlaku niebieskiego bardzo łagodnie schodzimy do centrum Wysowej. Na ostatnim odcinku, który wiedzie wygodnym leśnym duktem, znajduje się kilka ławeczek.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Warto poświęcić dłuższą chwilę na spacer po uzdrowisku Wysowa-Zdrój, którego początki sięgają pierwszej dekady XIX wieku. W niewielkim, ale urokliwym parku zdrojowym znajduje się pijalnia wód mineralnych oraz Stary Dom Zdrojowy z początku XX wieku, w którym mieści się obecnie restauracja i hotelik. Najbardziej znaną wodą mineralną jest „Wysowianka”. Na uwagę zasługuje także cerkiew św. Michała Archanioła znajdująca się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.
2. Blechnarka to malowniczo położona osada u źródeł rzeki Ropy, tuż przy granicy polsko-słowackiej. Obecnie znajduje się tu kilkanaście domów, ale przed II wojną światową była to duża łemkowska wieś. W miejscowości warto zobaczyć murowaną cerkiew śś. Kosmy i Damiana zbudowaną w 1801 roku. Po wysiedleniu Łemków świątynia została zdewastowana – przez dziesięć lat służyła pasterzom jako owczarnia. Odnowiona w 1958 roku po powrocie Łemków. Wewnątrz zachował się kompletny ikonostas z 1865 roku. Ciekawostką jest fakt, że poddasze cerkwi jest schronieniem dla kolonii podkowca małego – bardzo rzadkiego gatunku nietoperza.
3. Cmentarze wojenne nr 49 i 50 są świadectwem zaciętych walk, jakie toczyły się na tym terenie od grudnia 1914 do maja 1915 roku. Celem strategicznym były ważne przełęcze karpackie. Jedną z najbardziej krwawych bitew tego okresu była „Bitwa Wielkanocna” rozegrana na początku kwietnia 1915 roku po kapitulacji Twierdzy Przemyśl. Projektantem obu wojennych nekropolii był znany słowacki architekt Dušan Jurkovič.
4. Cmentarz wojenny nr 49 zlokalizowany jest około 3 km powyżej Blechnarki, w pobliżu granicy polsko-słowackiej. Obecny wygląd nekropolii znacząco różni się od pierwotnego założenia. Dawniej cmentarz znajdował się na odkrytym zboczu, które przez lata przykrył beskidzki las. Na cmentarzu pochowano 103 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 196 żołnierzy armii rosyjskiej.
5. Cmentarz wojenny nr 50 położony jest głęboko w lesie, na zachodnim zboczu góry Wysota (784 m n.p.m.), około 400 metrów od szczytu. Pochowano tu 10 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 50 żołnierzy armii rosyjskiej. Niewiele zachowało się z pierwotnego założenia tej wojennej nekropolii. Przez lata był to jeden z trudniej dostępnych zachodniogalicyjskich cmentarzy. W 2018 roku teren uporządkowano, a w centralnym miejscu postawiono modrzewiowy krzyż.

Warianty i modyfikacje

1. Trasę można skrócić, rezygnując z wizyty na cmentarzu wojennym nr 50 pod szczytem Wysoty. Jest to opcja dla mniej wprawnych turystów, omijamy bowiem dość strome podejście o długości około 1 km.
2. Wycieczkę można połączyć ze spacerem po uzdrowisku Wysowa-Zdrój, do czego bardzo zachęcamy.

Wskazówki praktyczne

1. Do Wysowej-Zdroju dojedziemy autobusami z Gorlic oraz z Tarnowa (kurs A23 realizowany przez Koleje Małopolskie). Turyści zmotoryzowani mogą zostawić samochód na parkingu w pobliżu cerkwi św. Michała Archanioła (niedaleko węzła szlaków turystycznych).
2. W Wysowej jest wiele możliwości skorzystania z gastronomii. W karczmie regionalnej „Gościnna Chata” można skosztować tradycyjnych potraw kuchni łemkowskiej. Warto również spróbować tutejszych leczniczych wód mineralnych.
3. Polecamy zajrzeć do Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Gorlickiego, które znajduje się tuż obok cerkwi. Można tu uzyskać informację turystyczną, zakupić mapę regionu, a także podbić pieczątkę w książeczce Górskiej Odznaki Turystycznej.
4. Nawierzchnia na trasie to asfalt oraz bita droga leśna. W przypadku wizyty na cmentarzu pod Wysotą należy przygotować się na bardziej wymagający odcinek wiodący najpierw odkrytym terenem, potem wąską ścieżyną przez las.