Świerzowa Ruska

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy na końcu wsi Świątkowa Wielka, w pobliżu łowiska pstrąga i niewielkiego wyciągu narciarskiego „Pod Mareszką”. W tym miejscu kończy się asfalt. Kierujemy się utwardzoną drogą za znakami szlaku żółtego . Wiedzie tędy również zielony szlak rowerowy.
2. Po przejściu około 400 metrów wkraczamy na teren Magurskiego Parku Narodowego – w tym miejscu znajduje się tablica informacyjna oraz początek Ścieżki przyrodniczo-kulturowej Świerzowa Ruska znaczonej czerwoną skośną kreską na białym tle . Wchodzimy do dawnej, łemkowskiej wsi.
3. Maszerujemy doliną Świerzówki. Po lewej stronie mijamy stary cmentarz i cerkwisko (czyli miejsce po dawnej cerkwi). Aby zobaczyć to miejsce, należy za strzałkami ścieżki odbić w lewo, przekroczyć mostek i wejść po drewnianych schodach na łagodne wzgórze.
4. Wracamy na ścieżkę. Mijamy stary sad, przekraczamy kilka razy drewniany mostek na Świerzówce. Co rusz mijamy pamiątki po dawnej wsi – kamienne krzyże, kapliczki i stare piwnice.
5. Dochodzimy do drewnianej wiaty – deszczochronu na śródleśnej polanie zwanej Majdan. To ostatni przystanek na naszej trasie. Z tego miejsca możemy kontynuować wędrówkę żółtym szlakiem na Przełęcz Majdan, gdzie znajduje się węzeł szlaków, lub wrócić na miejsce startu tą samą drogą.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Świerzowa Ruska to dawna, nieistniejąca już wieś łemkowska. Ludność opuściła te tereny w 1945 roku. W dolinie zachowały się liczne ślady i pamiątki po dawnym życiu Łemków. Duże wrażenie robi zniszczona kopuła po cerkwi św. Jana Chrzciciela – to jedyna pozostałość po pięknej, okazałej świątyni, która stała niegdyś w centrum wsi. Na uwagę zasługuje cmentarz położony na niewielkim wzniesieniu i dobrze zachowane kamienne nagrobki. Dużą wartość mają liczne krzyże przydrożne i kapliczki – większość z nich powstała w znanym na całą Łemkowszczyznę ośrodku kamieniarskim w Bartnem. Baczny obserwator zauważy także pozostałości dawnych piwnic oraz stare zdziczałe sady owocowe.
2. Ścieżka, którą będziemy wędrować, połączyła dwa województwa: małopolskie (miejscowość Bartne) z podkarpackim (Świątkowa Wielka). Przez lata trasa była niedostępna dla ruchu turystycznego, mimo że przed II wojną światową wiodła tędy zwykła, wiejska droga, którą przemierzali codziennie Łemkowie zamieszkujący te tereny. Ścieżka przyrodniczo-kulturowa Świerzowa Ruska o długości 4 km została otwarta w 2015 roku i w całości wiedzie przez teren Magurskiego Parku Narodowego. Przybliża historię dawnej łemkowskiej wsi: jej kulturę, a także procesy przyrodnicze, jakie zachodzą w dolinie Świerzówki.
3. Jadąc do Świątkowej Wielkiej warto wstąpić do Krempnej (odległość między tymi miejscowościami to zaledwie 7 km). Znajduje się tu Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Magurskiego Parku Narodowego, w którym można zwiedzić bardzo interesującą, interaktywną eskpozycję poświęconą przyrodzie parku, a także obejrzeć pobudzający zmysły spektakl przyrodniczy. Wizyta w ośrodku to dobra opcja na deszczowy dzień.
4. Dla zbieraczy rozmaitych odznak turystycznych przygotowano Magurską Odznakę Terenową, którą można zdobyć, odwiedzając dziewięć wyznaczonych miejsc na terenie Magurskiego Parku Narodowego. Jednym z tych miejsc jest Ścieżka przyrodniczo-kulturowa Świerzowa Ruska. Pamiątkowa pieczątka znajduje się na półeczce przy wejściu do deszczochronu na Majdanie.

Warianty i modyfikacje

1. Z Przełęczy Majdan możemy udać się czerwonym szlakiem na pobliski szczyt Magury (829 m n.p.m.), do którego dojdziemy w około 30 minut. Przy węźle szlaków, tuż pod szczytem, znajduje się obelisk upamiętniający wędrówkę Karola Wojtyły przez szlaki Beskidu Niskiego w 1953 roku, podczas której przyszły papież odprawił mszę świętą na Magurze Wątkowskiej.
2. Trasę możemy wydłużyć, odwiedzając miejscowość Bartne. W tym celu po dojściu do drewnianej wiaty na Majdanie kontynuujemy wędrówkę szlakiem żółtym . Po kilkunastu minutach marszu dojdziemy do Przełęczy Majdan, gdzie znajduje się węzeł szlaków. Wygodnym leśnym duktem, trzymając się szlaku żółtego, schodzimy około 2,5 km do Bartnego.

Wskazówki praktyczne

1. Samochód można zostawić na końcu wsi Świątkowa Wielka, na niewielkim parkingu przy wyciągu narciarskim „Pod Mareszką” – w miejscu, gdzie zaczynamy naszą wędrówkę. W pobliżu znajduje się łowisko pstrąga i sezonowy bar, w którym możemy się pożywić.
2. Na miejsce startu nie dociera komunikacja publiczna. Najbliższa miejscowość, do której kursuje autobus z Jasła, to Świątkowa Mała. Jeśli wybierzemy taką opcję dojazdu, musimy dojść około 2 km przez wieś do początku naszej trasy. Dwa kursy z Jasła w ciągu dnia są realizowane do Świątkowej Wielkiej – ta linia dowiezie nas najbliżej punktu startu.
3. Trasa wiedzie przez teren Magurskiego Parku Narodowego. Od 1 maja do 31 października obowiązuje zakup biletu wstępu. Bilet do parku możemy kupić online na platformie eparki.pl lub stacjonarnie w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym w Krempnej, w godzinach otwarcia placówki. W ośrodku możemy także uzyskać informację turystyczną, nabyć przewodniki i mapy regionu, a także przybić pieczątkę w książeczce Górskiej Odznaki Turystycznej.
4. Szlak wiedzie drogą gruntową przez dolinę, zatem na trasie nie spotkamy stromych podejść ani zejść. Po deszczu oraz późną jesienią ścieżka bywa błotnista. Podczas wycieczki będziemy kilka razy przekraczać potok Świerzówka, jednak czekają na nas udogodnienia w postaci drewnianych mostków. Zalecamy wygodne obuwie terenowe.
5. Przy ósmym przystanku ścieżki na Majdanie znajduje się duża wiata turystyczna (tzw. deszczochron), w której możemy odpocząć i schronić się na wypadek załamania pogody.