Wieża widokowa w Desznicy i grodzisko Walik z Brzezowej do Skalnika

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy pod kościołem św. Wojciecha w Brzezowej. Kierujemy się na południe, tak jak pokazuje drogowskaz z napisem: Grodzisko „Walik” 40 minut. Po chwili koniec asfaltu. Wędrujemy pod górę utwardzoną drogą wśród pól.
2. Po około 30 minutach marszu dochodzimy do rozległego wzgórza Walik, po lewej stronie mijamy grodzisko „Walik”. W tym miejscu skręcamy w prawo. Po chwili dochodzimy do niewielkiego parkingu pod wieżą, do którego można dojechać z Jaworza. Skręcamy w lewo.
3. Wędrujemy drogą grzbietową, pośród malowniczych widoków. Po około 15 minutach marszu dochodzimy na kulminację wzgórza 501 – tu wieża widokowa i ładna panorama na okolicę. Schodzimy łagodnie ze wzgórza i po około 100 metrach dochodzimy do polnej drogi prowadzącej ze Skalnika do Desznicy. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na panoramę, w której dominuje masywna sylwetka Kamienia, po lewej stronie widoczne jest pasmo Łysej Góry.
4. Skręcamy w lewo w kierunku Skalnika (jeśli chcemy zejść do Desznicy, skręcamy w tym miejscu w prawo). Wędrujemy drogą wśród pól. Na kolejnym rozwidleniu skręcamy łukiem w prawo. Czeka nas teraz dłuższe zejście szeroką, kamienistą drogą (ładnie prezentuje się stąd wieża widokowa na Grzywackiej Górze). Droga doprowadza do sanktuarium MB Królowej Gór w Skalniku, gdzie kończymy wycieczkę.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Grodzisko „Walik” jest położone wśród pól około 2 km na południe od Brzezowej na wzgórzu Walik. Jest datowane na okres VIII-X wiek, jednakże nie można wykluczyć, że teren ten był wykorzystywany jako osada już za czasów rzymskich. Do dziś zachowały się dwie linie wałów dość czytelne w terenie. Wprawny obserwator dostrzeże także rozległy majdan dawnego grodziska, na którym obecnie są pastwiska. Grodzisko zostało odkryte dość późno, bo dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku. Roztacza się stąd ładna panorama na okoliczne wzniesienia, w której dominują: dwuwierzchołkowy Bucznik, pobliskie wzgórze Jeleń, dalej na południu dostrzeżemy masywne sylwetki Kamienia i Kolanina.
2. Wieża widokowa w Desznicy została otwarta dla turystów w 2023 roku. Wysoka na 25 metrów wieża stoi na bezleśnym wzniesieniu o wysokości 501 m n.p.m. Z wieży i spod wieży roztacza się ładna panorama na Beskid Niski. Nowa atrakcja w gminie Nowy Żmigród przyciąga wielu turystów. Dotychczas odludne i rzadko odwiedzane tereny położone poza znakowanymi szlakami turystycznymi zyskały dużą popularność.
3. Schodząc do Desznicy, znajdziemy się na terenie dawnej Łemkowszczyzny. W miejscowości warto zobaczyć cerkiew św. Dymitra Męczennika (obecnie kościół katolicki) zbudowaną w 1790 roku. Wewnątrz znajdują się relikwie św. Wojciecha. Poniżej świątyni znajduje się cmentarz wojenny nr 7 z okresu I wojny światowej zaprojektowany przez słowackiego architekta Dušana Jurkoviča. Warto wspomnieć, że przez Desznicę kilkakrotnie wędrował ksiądz Karol Wojtyła (późniejszy papież Jan Paweł II), przemierzając Beskid Niski w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku.
4. Skalnik – wieś, w której kończymy naszą wycieczkę – jest położona na północno-wschodnim stoku wzgórza Jeleń. W miejscowości znajduje się sanktuarium Matki Bożej Królowej Gór. W świątyni warto zobaczyć cenny, otoczony lokalnym kultem obraz Matki Bożej Skalnickiej z XV wieku. Do obrazu pielgrzymowali od wieków Polacy, Rusini i Węgrzy, również wyznania grekokatolickiego.
5. Nasza trasa to fragment starego, zielonego szlaku rowerowego „Śladami św. Wojciecha”. Szlak ten o długości około 23 km zaczyna się i kończy w Nowym Żmigrodzie i prowadzi przez Bucznik, Brzezową, wzgórze Walik, Skalnik i Grzywacką Górę. Według podań miał tędy wędrować św. Wojciech zmierzający z misją do Polski, zatem na szlaku znajdziemy kilka miejsc związanych z osobą tego świętego. Wiedzie tędy także Transkarpacki Szlak Archeologiczno-Kulturowy.

Warianty i modyfikacje

1. Zachęcamy, by nieco wydłużyć wycieczkę i zejść do Desznicy, w której znajduje się kilka ciekawostek, o których piszemy powyżej. Po odwiedzeniu wieży widokowej nad Desznicą schodzimy około 100 metrów ze wzgórza i dochodzimy do polnej drogi prowadzącej ze Skalnika do Desznicy. W tym miejscu skręcamy w prawo i po około 20 minutach marszu, wpierw polną dróżką, potem kamienistą drogą, dochodzimy do Desznicy. Z dala widać już kopułę cerkwi. Kiedy dojdziemy do asfaltu, skręcamy w lewo, a za chwilę znów w lewo. Asfaltowa alejka doprowadzi nas do dawnej cerkwi św. Dymitra Męczennika. Po zwiedzeniu miejscowości wracamy na szlak tą samą drogą.
2. Jeśli chcemy „zaliczyć” wieżę widokową w łatwy i przyjemny sposób, najlepiej podjechać na parking pod wieżą od strony Jaworza. Kierujemy się przez Desznicę, następnie za domem ludowym w Jaworzu skręcamy w prawo (drogowskaz: wieża). Wąską, asfaltową drogą dojeżdżamy na parking. Stąd do wieży jest zaledwie 15 minut spacerem – wygodną drogą grzbietową wśród pól.

Wskazówki praktyczne

1. Do wieży widokowej nad Desznicą możemy dojść z różnych stron – z Brzezowej, Jaworza, Skalnika i Desznicy. Jak najłatwiej i najszybciej dotrzeć do wieży widokowej? Najlepiej podjechać na parking pod wieżą od strony Jaworza (za domem ludowym w Jaworzu skręcamy w prawo, tak jak pokazują drogowskazy) – z parkingu do wieży dojdziemy w ok. 15 minut. Należy pamiętać, że do wieży widokowej nie dojedziemy autem od strony Desznicy i Skalnika – są to polne drogi nieprzejezdne dla samochodów osobowych. Drogi te nadają się do turystyki pieszej i rowerowej.
2. Do Brzezowej, Skalnika i Desznicy jeżdżą autobusy z Jasła (przejeżdżające przez Nowy Żmigród), jednak kursy realizowane są przede wszystkim w dni powszednie. Jeśli planujemy wycieczkę w weekend, musimy przyjechać na miejsce startu własnym transportem.
3. Samochód możemy zostawić na parkingu pod kościołem w Brzezowej, pod kościołem w Skalniku lub pod cmentarzem w Desznicy – dalej udajemy się na wędrówkę pieszo. Na parking pod wieżą możemy dojechać samochodem od strony Jaworza wąską, asfaltową drogą.
4. Trasa wiedzie przez wzgórza, wśród pól i łąk, łagodnie pofałdowanym terenem. Nawierzchnia na szlaku to utwardzone drogi oraz polne ścieżki. Na wycieczkę zabierzmy wygodne obuwie turystyczne. Trasa wiedzie poza znakowanymi szlakami. Na starych mapach znajdziemy jeszcze oznaczenia zielonego szlaku rowerowego „Śladami św. Wojciecha”, jednak w terenie jest on całkowicie nieczytelny.