Świerzowa Ruska i Magura Wątkowska pętlą ze Świątkowej Wielkiej

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy w Świątkowej Wielkiej, za smażalnią pstrąga „Pod Mareszką”, gdzie znajduje się niewielki parking. Kierujemy się za żółtym szlakiem , po ok. 400 metrach wchodzimy na teren Magurskiego Parku Narodowego. Tu zaczyna się ścieżka przyrodniczo-kulturowa „Świerzowa Ruska”, znakowana czerwonym paskiem na białym tle . Mijamy tablicę informacyjną, wchodzimy na teren dawnej, nieistniejącej wsi.
2. Wędrujemy doliną Świerzówki. Po drodze warto odbić w lewo na ścieżkę, która doprowadzi nas do miejsca, gdzie niegdyś stała cerkiew św. Jana Chrzciciela (po dawnej świątyni pozostała tylko niewielka kopuła, tak zwana makowniczka). Na wzniesieniu znajduje się stary cmentarz łemkowski. Wracamy do głównej ścieżki. Mijamy okazałe figury przydrożne, których twórcami byli kamieniarze z Bartnego. W dolinie warto zwrócić uwagę na ślady po dawnej wsi – podmurówki domów, stare piwnice oraz dzikie drzewka owocowe. Po około godzinie marszu dochodzimy do wiaty odpoczynkowej – jest to tak zwany schron Majdan. Tu kończy się ścieżka przyrodniczo-kulturowa MPN.
3. Wędrujemy dalej żółtym szlakiem, opuszczamy teren MPN i po ok. 20 minutach dochodzimy do przełęczy Majdan i skrzyżowania z czerwonym Głównym Szlakiem Beskidzkim. W tym miejscu skręcamy w prawo (kierunek: Magura Wątkowska), na szlak czerwony .
4. Wędrujemy przez las i po ok. 40 minutach docieramy na grzbiet pasma Magury Wątkowskiej i do zielonego szlaku. Znajduje się tu obelisk upamiętniający ks. Karola Wojtyłę, ławostoły oraz niewielka wiata odpoczynkowa. Jeśli w tym miejscu skręcimy w lewo, to w ok. 15 minut dojdziemy na szczyt Wątkowej (patrz: Warianty i modyfikacje). My natomiast skręcamy w prawo (kierunek: Świerzowa) i po chwili osiągamy szczyt Magury (829 m n.p.m.). Szlak zielony skręca w kierunku Folusza, my zaś dalej za czerwonym znakami – przez dorodny, bukowy las – wędrujemy pasmem Magury Wątkowskiej.
5. Dochodzimy do rozległej Polany Świerzowskiej, gdzie znajduje się schron turystyczny. To znakomite miejsce na odpoczynek. W tym miejscu skręcamy w prawo na szlak rowerowy koloru niebieskiego . Czeka nas teraz długi i dość nużący odcinek prowadzący doliną potoku Rzeszówka. Po drodze mijamy bobrowe rozlewisko oraz niewielką polankę ze starą wiatą. Wędrujemy przez Magurski Park Narodowy. Po ok. 2 godzinach marszu dochodzimy do żółtego szlaku i wiat odpoczynkowych. W tym miejscu skręcamy w prawo.
6. Wędrujemy żółtym szlakiem, wygodną utwardzoną drogą, pośród malowniczych łąk. Mijamy hodowlę danieli. Jeszcze chwila marszu i docieramy do głównej drogi w Świątkowej Wielkiej. Skręcamy w prawo, mijamy bar „Pod Mareszką” i docieramy na parking, gdzie zaczynaliśmy wycieczkę.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Pasmo Magury Wątkowskiej, położone w północnej części Beskidu Niskiego, ciągnie się na ponad 20 km – od Ferdla nad Wapiennem na północnym zachodzie po Kamień nad Kątami na południowym wschodzie. Najwyższym szczytem jest Wątkowa (846 m n.p.m.). Większa część pasma leży w granicach Magurskiego Parku Narodowego. Przed II wojną światową – w rejonie Wątkowej – znajdowały się duże połacie pastwisk, ze świetnym widokiem na okolicę. Obecnie cały grzbiet porośnięty jest lasami (w tym m.in. cenną buczyną karpacką). Pasmo Magury Wątkowskiej pokryte jest gęstą siecią szlaków turystycznych. Najdogodniejszymi punktami wyjścia na grzbiet są: Wapienne, Folusz i Bartne. W rejonie Magury (829 m n.p.m.) znajduje się obelisk upamiętniający mszę św. odprawioną w 1953 roku przez ks. Karola Wojtyłę podczas jego wędrówki przez Beskid Niski. Z Magury rozciągała się jeszcze niedawno ładna panorama na okolicę – widać było Magurę Małastowską, Lackową czy Jaworzynę Krynicką w Beskidzie Sądeckim. Obecnie – z powodu zarastania – widok jest ograniczony.
2. Ścieżka przyrodniczo-kulturowa Świerzowa Ruska ma długość ok. 4 km i  jest znakowana czerwonym paskiem na białym tle. W całości wiedzie przez teren Magurskiego Parku Narodowego. Przez lata dolina Świerzówki była niedostępna dla ruchu turystycznego, mimo że przez II wojną światową wiodła tędy zwykła, wiejska droga prowadząca ze Świątkowej Wielkiej do Bartnego, którą przemierzali codziennie Łemkowie zamieszkujący te wsie. Dolina Świerzowej Ruskiej została udostępniona dla turystów w 2015 roku. Ścieżka połączyła dwa województwa: małopolskie (miejscowość Bartne) z podkarpackim (Świątkowa Wielka).
3. Świerzowa Ruska to nieistniejąca, dawna wieś łemkowska. Przed II wojną światową wieś zamieszkiwało ponad 400 osób. W 1945 roku wioska opustoszała w wyniku wysiedleń. W dolinie zachowały się liczne ślady i pamiątki po dawnych mieszkańcach. Warto zobaczyć miejsce po cerkwi św. Jana Chrzciciela z 1894 roku – po świątyni została jedynie niewielka, zniszczona kopuła. Na uwagę zasługuje cmentarz wiejski i dobrze zachowane kamienne nagrobki. W dolinie Świerzówki znajdują się liczne krzyże przydrożne i kapliczki (większość z nich powstała w znanym na całą Łemkowszczyznę ośrodku kamieniarskim w Bartnem). Przy drodze łatwo odszukać ślady po dawnych domostwach, stare piwnice oraz zdziczałe drzewka owocowe.
4. Wycieczka jest okazją do zdobywania Magurskiej Odznaki Terenowej. Odznakę tę można zdobyć, odwiedzając dziewięć miejsc zlokalizowanych na terenie Magurskiego Parku Narodowego. W każdym z tych miejsc znajduje się pieczątka z innym symbolem. Podczas opisanej tu wędrówki możemy zdobyć dwie pieczątki: na ścieżce przyrodniczo-kulturowej Świerzowa Ruska (pieczątka znajduje się przy schronie Majdan) oraz na szczycie Wątkowej.

Warianty i modyfikacje

1. Warto wydłużyć wędrówkę i zdobyć Wątkową (846 m n.p.m.) – najwyższy szczyt w paśmie Magury Wątkowskiej. Przy obelisku upamiętniającym mszę św. odprawioną w 1953 roku przez ks. Karola Wojtyłę skręcamy w lewo i maszerujemy zielonym szlakiem. Od skrzyżowania szlaków na szczyt dotrzemy w 15 minut. Wątkowa zaliczana jest do Korony Beskidu Niskiego, Gorlickiej Odznaki Górskiej, Diademu Polskich Gór oraz Magurskiej Odznaki Terenowej. Wracamy na trasę tą samą drogą.
2. Wędrując niebieskim szlakiem rowerowym przez dolinę Rzeszówki, można odwiedzić mogiły partyzantów z 1944 roku znajdujące się na zboczach góry Ostrysz (635 m n.p.m.), kilkaset metrów na wschód od głównej drogi. Miejsce to nie jest oznaczone i dość trudno je odszukać w terenie.
3. Warto zobaczyć piękną, drewnianą cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej z 1757 roku, która – swoimi kolorami – zachwyca i z daleka przyciąga wzrok. Wnętrze zdobi bogata barwna polichromia z XVIII wieku, częściowo przemalowana w XIX wieku. Świątynia znajduje się na podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej.

Wskazówki praktyczne

1. Na wycieczkę najlepiej przyjechać własnym transportem. Parking znajduje się za smażalnią pstrąga „Pod Mareszką” w Świątkowej Wielkiej, przy żółtym szlaku.
2. Autobus relacji Jasło-Krempna do Świątkowej Wielkiej kursuje rzadko i tylko w dni nauki szkolnej. Częstsze kursy realizowane są do sąsiedniej Świątkowej Małej. Jeśli zdecydujemy się na przyjazd autobusem do Świątkowej Małej, czeka nas jeszcze dodatkowe 3 km marszu przez wieś, by dotrzeć na start opisanej tu trasy.
3. W Świątkowej Wielkiej znajduje się sklep spożywczy. Warto skorzystać z lokalnej gastronomii – w barze „Pod Mareszką” zjemy zarówno świeżego pstrąga, jak również inne dania obiadowe.
4. Na trasie nie ma schroniska, zatem przed wycieczką należy zaopatrzyć się w prowiant na drogę.
5. Trasę można podzielić na kilka etapów. Pierwszy odcinek to spacer urokliwą doliną przez nieistniejącą wieś. Po deszczu ścieżka może być błotnista. Na potoku Świerzówka znajdują się mostki. Potem czeka nas forsowniejszy fragment – czyli podejście czerwonym szlakiem na Magurę. Na wędrówkę zabierzmy wygodne obuwie turystyczne.
6. Trasa wiedzie przez tereny Magurskiego Parku Narodowego. Od 1 maja do 31 października obowiązuje biletu wstępu. Bilet do parku najlepiej kupić online na platformie eparki.pl lub w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym w Krempnej, w godzinach otwarcia placówki.
7. Na trasie znajduje się kilka deszczochronów i wiat odpoczynkowych, w których możemy się schronić na wypadek załamania pogody.