Śladami nieistniejących wsi – Lipna i Czarne pętlą z Radocyny

Plan wycieczki

1. Wycieczkę rozpoczynamy przy Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym Lasów Państwowych „Radocyna”. Kierujemy się na zachód za znakami „szlaku cmentarnego” oznaczonego biało-czarnym kwadratem (drogowskaz: cmentarz wojenny nr 45 – 1 h). Po prawej stronie mijamy miejsca żerowania bobrów. Maszerujemy szeroką drogą leśną.
2. Dochodzimy do dawnej wsi Lipna. Po prawej stronie, około 200 metrów w głąb lasu, znajduje się cmentarz z I wojny światowej nr 45, dawny cmentarz wiejski oraz miejsce po cerkwi. 300 metrów dalej po prawej stronie drogi stoją symboliczne drewniane drzwi w miejscu nieistniejącej wsi Lipna.
3. Na wysokości samotnego kamiennego krzyża (z datą 1927) opuszczamy wygodną drogę i skręcamy w wyraźną ścieżkę w prawo. Wiedzie tędy szlak zielony oznaczony symbolem LP (Lasy Państwowe), ale jest on nieczytelny w terenie. Wędrujemy lasem, delikatnie pnąc się pod górę. Po około 45 minutach marszu osiągamy szczyt Czarnej (703 m n.p.m.). Ze szczytu schodzimy około 600 metrów przez łąki i dochodzimy do wygodnej szutrowej drogi prowadzącej z Jasionki do Czarnego.
4. Skręcamy w prawo. Mijamy liczne przydrożne kapliczki i krzyże. Po lewej stronie mijamy cmentarz z I wojny światowej nr 53, nieco dalej cmentarz wiejski, zaś po prawej stronie symboliczne drzwi w miejscu dawnej łemkowskiej wsi Czarne.
5. Na rozstaju dróg skręcamy łukiem w prawo. Przed nami ostatni odcinek wiodący szeroką, szutrową drogą. Mijamy pracownię ceramiki i po około 1 km marszu dochodzimy do Ośrodka „Radocyna”, gdzie kończymy wycieczkę.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Nasza trasa wiedzie przez tereny dawnych łemkowskich wsi, w których przed II wojną światową tętniło codzienne życie. Dziś to pusta, prawie niezamieszkała przestrzeń. Wyobraźmy sobie, że jeszcze sto lat temu toczyło się tu normalne życie, stały domy i gospodarstwa, była świątynia, szkoła i karczma, a w każdej wsi mieszkało kilkaset osób. Tereny te opustoszały w wyniku wysiedleń w 1945 oraz akcji „Wisła” w 1947 roku. Dziś na miejscu nieistniejących wsi stoją drewniane drzwi – symbol i zarazem „serce” dawnej Łemkowszczyzny. Po tamtych czasach pozostały liczne kapliczki przydrożne, krzyże, kamienne nagrobki na miejscowych cmentarzach oraz ślady po rozebranych cerkwiach.
2. Lipna to obecnie pusta, cicha i bardzo ładna dolinka. Warto zobaczyć cmentarz z I wojny światowej nr 45 położony w lesie, 200 metrów od drogi, na którym pochowano żołnierzy armii austro-węgierskiej i armii rosyjskiej. Wojenną nekropolię zaprojektował słowacki architekt Dušan Jurkovič. Nieco niżej znajduje się dawny cmentarz wiejski, a na nim kilka kamiennych nagrobków. W pobliżu cmentarza – ślady po dawnej cerkwi, którą rozebrano w latach 50. XX wieku, kiedy nie było już Łemków na tej ziemi. Materiał z rozebranej cerkwi wykorzystano do budowy budynków gospodarczych PGR-u w Jasionce.
3. W Czarnem odbywa się sezonowy wypas owiec i bydła. Działa tu bacówka, w której można kupić serki (bacówka znajduje się niedaleko naszej trasy, jest oznaczona drogowskazem). Dawna, drewniana unicka cerkiew przetrwała okres wysiedleń i przez długie lata stała w opustoszałej wsi. W końcu w 1993 roku świątynię rozebrano i przeniesiono do Sądeckiego Parku Etnograficznego – skansenu w Nowym Sączu, gdzie od 2001 roku jest udostępniona do zwiedzania. Warto zajrzeć na cmentarz z I wojny światowej nr 53 projektu Dušana Jurkoviča, na którym pochowani są żołnierze armii austro-węgierskiej i rosyjskiej.

Warianty i modyfikacje

1. Warto zboczyć z opisanej tu trasy i odwiedzić jeszcze jedną nieistniejącą, dawną wieś łemkowską Długie. Aby tam dojść, pod koniec naszej wycieczki, około 500 metrów przed Ośrodkiem „Radocyna” skręcamy w lewo, w miejscu gdzie stoi znak „Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej Nr 44 Długie”. Przekraczamy mostek na Wisłoce i po chwili dochodzimy do pięknie położonego, odnowionego cmentarza, na którym spoczywają żołnierze dwóch walczących armii: rosyjskiej i austro-węgierskiej.

Wskazówki praktyczne

1. Do Radocyny najlepiej przyjechać własnym transportem. Proponujemy dwie opcje dojazdu. Pierwsza – przez Zdynię, w tej miejscowości obok budynku Ochotniczej Straży Pożarnej skręcamy w lewo kierując się za drogowskazem „Łemkowska Watra” i „Hotel Radocyna 10 km”. Jedziemy najpierw drogą asfaltową, potem dobrze utrzymaną drogą leśną. Druga możliwość dojazdu wiedzie przez miejscowość Krzywą i Jasionkę. Nie należy kierować się na Konieczną (tak jak pokazuje nawigacja), bo droga ta po wjechaniu do lasu jest nieprzejezdna dla samochodów osobowych.
2. Samochód najlepiej zaparkować na placu obok Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego Lasów Państwowych „Radocyna”. Ośrodek serwuje smaczną, domową kuchnię. Na miejscu można też zakupić drobne przekąski oraz wodę na drogę. Na polanie obok ośrodka jest wiata, w której można odpocząć i poczytać o ciekawych miejscach w okolicy wartych odwiedzenia.
3. W miesiącach wakacyjnych działa Studencka Baza Namiotowa w Radocynie prowadzona przez Oddział Akademicki PTTK w Krakowie – miejsce bardzo życzliwe dla strudzonych wędrowców.
4. Większość trasy wiedzie szeroką utwardzoną drogą leśną oraz drogą szutrową. Pewnym utrudnieniem może być odcinek Lipna-Czarne wiodący leśną ścieżką, która bywa miejscami błotnista i rozjeżdżona przez sprzęt. Odcinek ten jest oznaczony zielonym szlakiem Lasów Państwowych (symbolem LP), jednak szlak ten jest mało czytelny w terenie.
5. Wybierając się do Radocyny warto mieć na uwadze, że nie ma tu zasięgu sieci komórkowych.