Lubomir z Przełęczy Jaworzyce
Pełna ciekawostek wycieczka w pasmo Lubomira i Łysiny połączona z wizytą w Obserwatorium Astronomicznym im. Tadeusza Banachiewicza. Lubomir – jeden z najbardziej utytułowanych beskidzkich szczytów zaliczany do Korony Gór Polski – to punkt obowiązkowy dla kolekcjonerów rozmaitych odznak turystycznych. Skąd wzięła się nazwa „Lubomir”? Co zostało z dawnej stacji astronomicznej uruchomionej na szczycie w 1922 roku? Zapraszamy na wędrówkę śladami polskiej astronomii.
Przełęcz Jaworzyce – Lubomir (904 m n.p.m.) – Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze – Przełęcz Jaworzyce
Plan wycieczki
- Wycieczkę rozpoczynamy na przełęczy Jaworzyce, przez którą przebiega droga z Węglówki do Wiśniowej. Kierujemy się na zachód za znakami czerwonego szlaku (drogowskaz: Gościniec pod Lubomirem). Wędrujemy łagodnie pod górę przez las wąską asfaltową drogą. Po około 1 km marszu po prawej stronie mijamy obszerny parking oraz drewniane wiaty z ławeczkami.
- Dalej drogą wzdłuż zabudowań wysoko położonego przysiółka Węglówki. Po około 20 minutach marszu dochodzimy do Gościńca pod Lubomirem. Odsłaniają się widoki na wzniesienia Beskidu Wyspowego, patrząc od lewej widać: Wierzbanowską Górę, Łopień, Śnieżnicę, Mogielicę, Ćwilin, po prawej stronie masywny grzbiet Lubogoszczy, w tle Gorce.
- Wchodzimy do lasu. Czeka nas teraz przyjemna wędrówka przez bukowo-jodłowy las. Idziemy pod górę, mijając co jakiś czas tablice ścieżki dydaktycznej oraz ławeczki.
- Dochodzimy na szczyt Lubomira (904 m n.p.m.) i budynku obserwatorium astronomicznego. Za budynkiem znajdują się tabliczki z oznaczeniem szczytu, ławeczki, drewniana wieża obserwacyjna oraz pozostałości ruin dawnej stacji astronomicznej. Z tego miejsca możemy kontynuować wędrówkę szlakiem czerwonym w kierunku Łysiny (891 m n.p.m.) lub wrócić na przełęcz Jaworzyce tą samą drogą.
Atrakcje i walory krajobrazowe
- Lubomir (904 m n.p.m.) jest bardzo „utytułowanym” szczytem. Ilość odznak, jakie można zdobywać, wchodząc na ten szczyt, robi wrażenie. Lubomir należy do: Korony Gór Polski (jako najwyższy szczyt Beskidu Makowskiego), Korony Polskich Beskidów (odznaka ustanowiona przez Oddział PTTK w Bochni), Diademu Polskich Gór (odznaka ustanowiona przez Komisję Turystyki Górskiej Oddziału PTTK we Wrocławiu). Lubomir należy także do: Korony Beskidu Wyspowego oraz nowej odznaki, ustanowionej w sierpniu 2021 roku – „102 Wyspy” Beskidu Wyspowego. Szczyt ten wciąż wzbudza kontrowersje wśród geografów i turystów – jedni zaliczają go do Beskidu Wyspowego, inni do Beskidu Makowskiego. Pewnym kompromisem jest zaliczenie pasma Lubomira i Łysiny do Beskidu Myślenickiego – taką nazwę można spotkać w wielu przewodnikach i opracowaniach turystycznych.
- Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze to obiekt o ciekawej historii. Pierwsza stacja astronomiczna w tym miejscu została uruchomiona w 1922 roku, na ziemiach podarowanych na ten cel przez księcia Kazimierza Lubomirskiego (od jego nazwiska szczyt ten nazwano później Lubomirem). W 1925 roku odkryto kometę w gwiazdozbiorze Pegaza (odkrycia dokonał ówczesny kierownik placówki Lucjan Orkisz). W 1944 roku obserwatorium zostało zniszczone wskutek działań wojennych, spłonęły wówczas dzienniki obserwacyjne z 20 lat działalności. Do dziś zachowały się jedynie schodki i podmurówka dawnego pawilonu lunet. W 2007 roku otwarto nowy budynek obserwatorium. W placówce organizowane są: dzienne pokazy Słońca, wieczorne pokazy nieba, rozmaite prelekcje i pogawędki na tematy astronomiczne.
- Przez szczyt Lubomira przechodzi Mały Szlak Beskidzki, nazywany w skrócie MSB, znaczony kolorem czerwonym. Szlak ten o długości około 137 km wiedzie przez Beskid Mały, Beskid Makowski i Beskid Wyspowy, rozpoczyna się w Bielsku-Białej (w dzielnicy Straconka), a kończy na Luboniu Wielkim w Beskidzie Wyspowym.
- Nasza trasa prowadzi wzdłuż ścieżki dydaktycznej „Wielcy astronomowie znani i mniej znani”. Na szlaku znajdują się tablice z opisem ciekawostek astronomicznych. Opisano także historię obserwatorium na Lubomirze, największe odkrycia oraz sylwetki astronomów.
Warianty i modyfikacje
- Warto wydłużyć trasę i powędrować dalej szlakiem czerwonym , by zaliczyć kolejne dwa szczyty tego pasma: Łysinę (891 m n.p.m.) oraz Trzy Kopce (894 m n.p.m.). Z Lubomira na Trzy Kopce dojdziemy w około 15 minut, zaś na Łysinę w około 30 minut łagodną, leśną ścieżką. Oba te szczyty zaliczane są do odznaki „102 Wyspy” Beskidu Wyspowego.
Wskazówki praktyczne
- Na miejsce startu najlepiej przyjechać własnym transportem. Przełęcz Jaworzyce znajduje się na granicy miejscowości: Kobielnik i Węglówka. Duży, nowy parking znajduje się około 1 km powyżej przełęczy Jaworzyce, już przy czerwonym szlaku (skręcamy w miejscu, gdzie stoi drogowskaz: Gościniec pod Lubomirem). Na samej przełęczy, gdzie znajduje się drewniana wiata z ławeczkami, jest niewielki placyk, ale miejsca starczy tu tylko dla dwóch samochodów.
- Obserwatorium Astronomiczne na Lubomirze jest udostępniane dla turystów przede wszystkim w weekendy. W pogodne dni prowadzone są obserwacje pokazów słońca, zaś pokazy nieba organizowane są w sobotnie wieczory. Aktualne informacje na temat zwiedzania obiektu wraz z harmonogramem pokazów znajdują się na stronie: weglowka.pl/obserwatorium.
- Gościniec pod Lubomirem znajdujący się na naszej trasie, usytuowany przy czerwonym szlaku, serwuje smaczną, domową kuchnię i oferuje możliwość noclegu. W wakacje restauracja czynna jest codziennie (oprócz poniedziałków), zaś w pozostałe miesiące tylko w weekendy. Jeśli mamy w planach zjeść posiłek w gościńcu, sprawdźmy przed wędrówką, czy w danym dniu obiekt jest otwarty: gosciniecpodlubomirem.pl.
- Nawierzchnia na szlaku to przede wszystkim droga leśna oraz asfalt. Szlak jest drożny praktycznie o każdej porze roku, gdyż z drogi tej korzystają pracownicy obserwatorium. Trasę polecamy szczególnie w okresie jesiennym, kiedy ścieżka od gościńca na szczyt mieni się kolorowymi barwami bukowo-jodłowego lasu.
(współczynnik obliczony automatycznie, funkcjonalność eksperymentalna)
(dla tempa marszu 4 km/h)
Mapa
Najbliższe trasy
Schronisko PTTK na Kudłaczach najkrótszą trasą z Pcimia Suchej
Długość trasy: 3,07 km
Czas przejścia: 0h 52m
Trudność: Umiarkowana
Wierzbanowska Góra pętlą z przełęczy Jaworzyce
Długość trasy: 7,00 km
Czas przejścia: 2h 07m
Trudność: Umiarkowana