Jasiel z Woli Wyżnej

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy na parkingu w Woli Wyżnej, ok. 200 metrów za ostatnimi zabudowaniami dawnego PGR-u. Maszerujemy wygodną, szutrową drogą przez dolinę, następnie przez las. Po ok. 1,5 km wchodzimy na teren nieistniejącej wsi Rudawka Jaśliska.
2. Dochodzimy do szlabanu – stoi tu tablica informacyjna rezerwatu „Źródliska Jasiołki”, a także tablica z napisem „Uwaga niedźwiedzie”. Maszerujemy dalej  gruntową drogą przez opustoszałą dolinę. Mijamy kilka przydrożnych krzyży. Po ok. 1 km dochodzimy do przeciwpożarowych zbiorników wodnych. Chwilę później z prawej strony dochodzi niebieski szlak schodzący z pasma granicznego (będziemy nim wracać).
3. Idziemy na wprost, niebieskim szlakiem , przez nieistniejącą wieś Jasiel. Po ok. 300 metrach, po lewej stronie głównej drogi – w zagajniku – znajduje się cerkwisko (miejsce po cerkwi), cmentarz z zachowanym jednym nagrobkiem oraz kwatera żołnierzy sowieckich poległych w walkach o przełęcz Dukielską.
4. Wędrujemy doliną. Po prawej stronie mijamy zrujnowane budynki dawnej strażnicy WOP (po likwidacji strażnicy budynek pełnił funkcję schroniska, dziś niewiele z niego pozostało). Następnie dochodzimy do pomnika beskidzkich kurierów. 400 metrów dalej znajduje się pole biwakowe w Jasielu.
5. Z pola biwakowego kontynuujemy marsz szlakiem niebieskim (kierunek: Kanasiówka). Zagłębiamy się w las. Szlak wiedzie pod górę. Po ok. 40 minutach dochodzimy do granicy polsko-słowackiej.
6. W tym miejscu skręcamy w prawo i wędrujemy pasmem granicznym, trzymając się czerwonego szlaku słowackiego . Podchodzimy na Weretyszów (742 m n.p.m.). Nieco później, odbija w lewo szlak do słowackiej miejscowości Habura. Po dość monotonnej i długiej (bo ponad 4-kilometrowej) wędrówce granicą państwa dochodzimy do węzła szlaków.
7. Opuszczamy pasmo graniczne i skręcamy w prawo na niebieski szlak , tak jak pokazuje drogowskaz z napisem: Jasiel 25 min. Wpierw lasem, a potem przez rozległe łąki dochodzimy do rzeki Jasiołki. Przekraczamy bród i wychodzimy na znaną nam już drogę, którą wędrowaliśmy do Jasiela. Skręcamy w lewo i po własnych śladach wracamy na parking w Woli Wyżnej.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Jasiel to dawna, nieistniejąca wieś łemkowska, po której zachowały się nieliczne ślady. Przed II wojną światową we wsi mieszkało około 400 osób. Późniejsze wysiedlenia zmieniły krajobraz tej ziemi. Dziś to rozległa, pusta dolina porośnięta łąkami i torfowiskami, która wchodzi w skład rezerwatu „Źródliska Jasiołki”. Wędrując doliną Jasiela, napotkamy miejsce, gdzie niegdyś stała cerkiew zniszczona po 1945 roku. Warto wspomnieć, że zachowana ikona Archanioła Michała z jasielskiej cerkwi znajduje się obecnie w Muzeum Historycznym w Sanoku. Obok cerkwiska jest dawny cmentarz łemkowski, na którym zachował się jeden nagrobek. Na niewielkim wzgórku znajduje się cmentarz żołnierzy sowieckich poległych podczas walk o przełęcz Dukielską. Warte uwagi jest dobrze zagospodarowane pole biwakowe w górnej części wsi, przy niebieskim szlaku schodzącym z Kanasiówki. Tuż obok znajduje się pomnik upamiętniający żołnierzy WOP (Wojsk Ochrony Pogranicza) zaatakowanych w 1946 roku przez oddziały UPA. Warto wspomnieć, że w tym miejscu stała niegdyś strażnica graniczna. 400 metrów na północ od pola biwakowego, przy niebieskim szlaku, znajduje się pomnik z napisem „Kurierom beskidzkim AK 1939-1944” postawiony z inicjatywy PTTK w Brzozowie w 1981 roku. Jasiel był ważnym miejscem na szlaku kurierskim, który wiódł podczas II wojny światowej na Słowację, i dalej na Węgry.
2. Idąc do Jasiela, przechodzimy przez Rudawkę Jaśliską – niewielką, nieistniejącą wioskę, po której prawie nic nie zostało. Śladem po dawnej wsi są krzyże przydrożne z drugiej połowy XIX wieku fundowane przez Petra i Pawła Steców. Podczas II wojny światowej kurierzy AK przekraczali nad Rudawką granicę, idąc w kierunku miejscowości Habura, i dalej na Węgry.
3. Będziemy wędrować fragmentem Beskidzkiej trasy kurierskiej „Jaga-Kora”. Jest to rekonstrukcja dawnego historycznego szlaku kurierskiego Komendy Głównej ZWZ Armii Krajowej biegnącego przez teren Pogórza i Beskidu Niskiego (a docelowo wiodącego z Warszawy do Budapesztu). Najbardziej znanym kurierem był Jan Łożański (ps. Orzeł), który wielokrotnie przebył tę trasę podczas okupacji hitlerowskiej, niosąc nie tylko meldunki i rozkazy, ale również przeprowadzając przez granicę uciekinierów czy żołnierzy. Trasa „Joga-Kora” wytyczona w 2012 roku ma długość ok. 27 km – wiedzie z Rymanowa-Zdroju przez Wołtuszową, Wisłoczek, Jawornik, górę Polańską, Polany Surowiczne, Wolę Niżną, Wolę Wyżną aż do Jasiela. Obecny przebieg szlaku turystycznego różni się od historycznej trasy kurierów, która wiodła – ze względów bezpieczeństwa – przede wszystkim lasami.
4. Przez Jasiel przechodzi długodystansowy szlak „Rzeszów–Grybów” znaczony kolorem niebieskim o długości ok. 430 km. Nasza trasa wiedzie fragmentem tego szlaku.

Warianty i modyfikacje

1. Warto odbić z głównej trasy i podejść na punkt widokowy w Jasielu, do którego prowadzi ścieżka spacerowa zwana „Wilczym tropem” lub „Tropem wilka”. Wejście na ścieżkę znajduje się ok. 300 metrów za cmentarzem w Jasielu (wyraźny skręt w lewo, oznaczony tabliczką). Na punkcie widokowym stoi ławeczka zamontowana z inicjatywy Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Rzeszowa. Rozciąga się stąd ładna panorama na pasmo graniczne. Wiodła tędy niegdyś droga z Jasiela do Moszczańca. Wracamy na trasę po własnych śladach.
2. Trasę można znacząco wydłużyć i zdobyć Kanasiówkę – szczyt zaliczany do Korony Beskidu Niskiego, Korony Ziemi Jaśliskiej oraz do Krośnieńskiej Korony Górskiej. Z pola biwakowego w Jasielu kierujemy się niebieskim szlakiem , tak jak pokazuje drogowskaz: Kanasiówka 1 h 15 min. Po dotarciu w pasmo graniczne skręcamy w lewo i wędrujemy szlakiem niebieskim i słowackim czerwonym. Po ok. 50 minutach dochodzimy do węzła szlaków i oznaczenia szczytu. W rzeczywistości szczyt jest położony ok. 300 metrów na północ od pasma granicznego (przy zielonym i żółtym szlaku). Kanasiówka – zwana przez miejscowych Babą lub Hrabyną – jest całkowicie zalesiona. Na stokach Kanasiówki mają swoje źródła dwie ważne rzeki: Jasiołka i Wisłok. Na szczyt można dotrzeć m.in.: szlakiem zielonym z Moszczańca, szlakiem żółtym z Wisłoka Wielkiego oraz szlakiem niebieskim z pola biwakowego w Jasielu.

Wskazówki praktyczne

1. Duży parking dla turystów zmotoryzowanych znajduje się w Woli Wyżnej, za ostatnimi zabudowaniami dawnego PGR-u. Ostatnie 200 metrów dojazdu to droga z nierównymi, betonowymi płytami. Aby dotrzeć na miejsce postoju, z drogi nr 897 w Woli Niżnej (w pobliżu charakterystycznej kaplicy św. Jana Chrzciciela) skręcamy kierując się za drogowskazem: Leśniczówka Rudawka 3 km. Z głównej drogi do parkingu jest ok. 5 km.
2. Trasę można podzielić na dwie części. Pierwszy odcinek – od parkingu do pola biwakowego w Jasielu – to nieforsowny spacer opustoszałą doliną, pośród sielskich krajobrazów. Drugi odcinek to bardziej wymagająca wędrówka przez las oraz w paśmie granicznym.
3. Odpoczynek warto zaplanować na polu biwakowym w Jasielu. Można tu rozbić namiot, rozpalić ognisko czy schronić się od deszczu. Na polu znajdują się wiaty odpoczynkowe oraz niewielki schron turystyczny. To dobra baza wypadowa w pasmo graniczne oraz na Kanasiówkę – szczyt zaliczany do kilku odznak górskich.
4. Wędrówka prowadzi przez teren przygraniczny oraz (częściowo) pasmem granicznym. Przez większość trasy nie będziemy mieć zasięgu sieci komórkowej. W paśmie granicznym możemy „łapać” sieć słowacką.
5. Na trasie nie ma schroniska, zatem przed wędrówką należy zaopatrzyć się w prowiant na drogę. Sklepy znajdują się w Posadzie Jaśliskiej oraz Jaśliskach. Jeśli chcemy zjeść ciepły posiłek, warto rozważyć wizytę w karczmie Bieszczadzka Waderka w Jaśliskach.