Grojec nad Żywcem

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy obok dzwonnicy przy żywieckim rynku. Początek szlaków jest od strony ulicy Zamkowej.
2. Całą trasę przechodzimy za znakami żółtego szlaku turystycznego , przechodząc przez Park Zamkowy, Mały, Średni i Duży Grojec.
3. Wędrówkę kończymy obok przystanku autobusowego “Browar” na ulicy Browarnej w sąsiedztwie Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Wędrówkę możemy podzielić na część “miejską” oraz “górską”. W części “miejskiej” na początku trasy mijamy liczne zabytki związane z żywiecką starówką. Należą do nich między innymi: rynek wraz z układem urbanistycznym, Konkatedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny oraz Zespół Zamkowo-Pałacowo-Parkowy Habsburgów. Na końcu naszej trasy również jest zabytek z części “miejskiej”. Mowa o Arcyksiążęcym Browarze Habsburgów z 1856 roku.
2. Idąc żółtym szlakiem, przekraczamy rzekę Koszarawę i mijamy amfiteatr “Pod Grojcem”. Ta ciekawa konstrukcja jest miejscem, gdzie odbywają się imprezy najważniejsze dla miasta i regionu. Wśród nich jest prawdopodobnie największy w Europie festiwal folklorystyczny, czyli Tydzień Kultury Beskidzkiej trwający aż 9 dni.
3. Grojec to tak naprawdę wyniosły (choć niewysoki) masyw górski będący północnym zakończeniem Beskidu Żywieckiego. Według części ekspertów, Grojec nie jest częścią Beskidu Żywieckiego, lecz najwyższym wzniesieniem Kotliny Żywieckiej. Grojec posiada trzy wierzchołki: Mały Grojec (inaczej: Księży Grojec, 423 m n.p.m.), Średni Grojec (zwany inaczej: Kopiec, Czarny Grojec, 474 m n.p.m.) oraz Duży Grojec (612 m n.p.m.). Szlak żółty omija właściwy wierzchołek Małego Grojca, ale prowadzi w jego pobliżu.
4. Grojec oddziela dolinę rzeki Soły (na zachodzie) od jej prawobrzeżnego dopływu - Koszarawy (na wschodzie). Koszarawa uchodzi do Soły pod Małym Grojcem, dzięki czemu Żywiec bywa nazywany miastem w widłach Soły i Koszarawy. Brzegi Soły i Koszarawy posiadają urokliwe ścieżki spacerowe. Ciekawym widokiem jest również wapienna ściana nad Sołą od strony zachodniej oraz jaz na Sole w Żywcu Zabłociu. Dotrzemy tam od ulicy Tetmajera.
5. W części “górskiej” naszej trasy zwróćmy szczególną uwagę na przyrodę masywu Grojca. Grojec przez lata stanowił tereny rolnicze (stąd “tarasowy” układ niektórych pól), przez co nie ma tutaj rezerwatu przyrody. Łąki oraz stanowiska leśne są mimo to bardzo wartościowe. Na zboczach Małego Grojca (423 m n.p.m.) opadających do doliny Soły, znajdują się liczne stanowiska roślin chronionych. Z kolei na stokach Dużego Grojca (612 m n.p.m.) w okolicy przysiółka Na Niwie znajduje się użytek ekologiczny “Stowek na Kosarach pod Hyśkowcem” chroniący niewielkie torfowisko wysokie z rosiczką.
6. Grojec w budowie geologicznej posiada duże ilości wapienia. Najlepiej widać na zachodnich zboczach Małego Grojca opadających do rzeki Soły. Ma to także znaczenie historyczne, ponieważ od strony Sporysza (dawna osada, dzisiaj dzielnica Żywca) znajdują się ruiny dawnego pieca wapiennego.
7. Średni Grojec (474 m n.p.m.) jest bardzo charakterystyczny za sprawą ustawionego na wierzchołku krzyża papieskiego. Jest to pamiątka po wizycie w Żywcu papieża Jana Pawła II w dniu 22 maja 1995 roku.
8. Szczyt Dużego Grojca dzisiaj jest kojarzony przede wszystkim z wieżą przekaźnikową. Ciekawostką jest, że do ok. 1460 roku istniały tutaj drewniane zabudowania o charakterze obronnym (może nawet zamek, warownia).
9. Wędrując żółtym szlakiem możemy podziwiać widoki we wszystkich kierunkach świata. Na północy widzimy Beskid Mały wraz z Jeziorem Żywieckim. Na zachodzie podziwiać możemy najwyższe góry Beskidu Śląskiego. Na południu dojrzymy część Beskidu Żywieckiego wraz z Pasmami Pilska (1557 m n.p.m.) i Babiej Góry (1725 m n.p.m.). Na wschodzie widoczne są grzbiety Beskidu Makowskiego. Najlepszym punktem widokowym, z którego podziwiać możemy większość tej panoramy, jest wierzchołek Średniego Grojca.
10. Na terenie Arcyksiążęcego Browaru działa wspaniałe Muzeum Browaru. Ta placówka muzealna jest multimedialna i jest interesująca dla dorosłych oraz dla rodzin z dziećmi. To zdecydowanie jedna z topowych atrakcji turystycznych całej Żywiecczyzny.

Warianty i modyfikacje

1. Trasę możemy wydłużyć i zmienić w pętlę. W tym celu od Browaru idziemy dalej ulicą Browarną. Po przekroczeniu potoku Leśnianka, skręcamy w prawo w ulicę Kazimierza Tetmajera, której przedłużeniem jest ulica ks. Stanisława Słonki. Na końcu ulicy idziemy ścieżkami wzdłuż Soły i przekraczamy torowisko. Następnie ulicami Dworcową i Kościuszki docieramy do Rynku. Znakowanych ścieżek tam nie ma, więc warto sobie przeanalizować tę trasę z mapą turystyczną lub planem miasta.
2. Alternatywą (tylko nieco dłuższą od podstawowego przebiegu) może być przejście trasy wzdłuż ścieżki dydaktycznej “Grojec”. Ścieżka nie jest idealnie wyznakowana w terenie i tylko częściowo pokrywa się z żółtym szlakiem turystycznym. Warto zatem mieć ze sobą mapę. Ścieżka dydaktyczna “Grojec” zdradza nam wiele tajemnic zarówno przyrodniczych, jak i historycznych, odwiedza ona wszystkie ważne miejsca żółtego szlaku oraz kilka dodatkowych atrakcyjnych punktów (m.in. ruiny pieca wapiennego oraz użytek ekologiczny).

Wskazówki praktyczne

1. Trasę zaczynamy w sąsiedztwie żywieckiego rynku, gdzie krzyżują się linie autobusowe MZK Żywiec. Można zatem z łatwością tutaj dojechać z okolicy dworców oraz z obrzeży miasta. Dodatkowo, na ulicy Piłsudskiego i ulicy Żeromskiego znajdują się przystanki PKS, gdzie zatrzymują się busy i autobusy ze sporej części powiatu żywieckiego (m.in. Jeleśnia, Świnna, Koszarawa, Korbielów).
2. Trasę kończymy obok przystanku autobusowego “Browar”, na którym zatrzymują się autobusy komunikacji miejskiej (m.in. do dworców oraz do rynku) oraz liczne busy i autobusy z południowo-zachodniej części powiatu żywieckiego (m.in. Węgierska Górka, Milówka, Rajcza, Ujsoły).
3. Parkingów dla samochodów osobowych jest bardzo dużo. W bezpośrednim sąsiedztwie rynku są to typowe miejskie płatne parkingi. Jednak już przy ul. Wincentego Witosa są bezpłatne miejsca parkingowe, a tamtędy prowadzi szlak żółty. Sporo bezpłatnych miejsc parkingowych jest także w okolicy amfiteatru (ul. Grojec) i centrów handlowych nad Sołą (Al. Jana Pawła II). Nie ma także problemu z darmowymi miejscami parkingowymi na terenie browaru i w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
4. Przed wyruszeniem na trasę warto sprawdzić harmonogram imprez w amfiteatrze “Pod Grojcem”. Każda impreza wiąże się z brakiem miejsc parkingowych oraz zmianą niektórych bezpłatnych parkingów na płatne. Wtedy także przy amfiteatrze pojawia się rozbudowana strefa gastronomiczna oraz atrakcje dla najmłodszych. Podczas imprez, Mały i Średni Grojec stają się miejscem zatłoczonym i hałaśliwym. O ciszy, spokoju i porządku nie ma wówczas mowy.
5. Oznakowanie żółtego szlaku wielokrotnie budzi wątpliwości. Wynika to z dużej ilości wydeptanych ścieżek oraz… braku drzew w dolnych partiach. Oznakowania na krzewach nie rzucają się w oczy, a tabliczki niekiedy zarastają lub są zrywane. Jest to kolejny powód, dla którego na tę trasę w szczególności trzeba się wybrać z mapą.
6. Nawierzchnia na trasie ma charakter typowej ścieżki spacerowej. W jednym miejscu asfalt, w innym betonowe płyty, są polne szutrowe drogi i wydeptane dróżki. Trasa jednak nie nadaje się na wózek, a nawet kilka dni po opadach deszczu należy liczyć się z tym, że ścieżki będą błotniste i śliskie. W szczególności dotyczy to odcinka trasy od Średniego Grojca do przysiółka Na Niwie.
7. W części “górskiej” trasy nie ma żadnej gastronomii, schroniska czy bufetu turystycznego. Na początku trasy, czyli w okolicy żywieckiej starówki, jest dużo restauracji oraz kawiarni. Nad rzeką Koszarawą (w sąsiedztwie amfiteatru) działa letni ogródek piwny. Na końcu trasy, już na terenie Arcyksiążęcego Browaru, działa całoroczna piwiarnia oraz restauracja. Dostęp do nich nie wymaga wykupienia biletu do Muzeum Browaru.