Matyska i Golgota Beskidów z Radziechów do Przybędzy

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy na ostatnim przystanku autobusowym we wsi Radziechowy koło Żywca.
2. Wzdłuż stacji drogi krzyżowej idziemy na szczyt Matyski (609 m n.p.m.). Do niewielkiej przełęczy z dziesiątą stacją, droga pokrywa się z niebieskim szlakiem turystycznym .
3. Ze szczytu Matyski schodzimy tą samą drogą do dziesiątej stacji oraz niewielkiej przełęczy.
4. Na przełęczy skręcamy w lewo w drogę do Przybędzy. Do zabudowań w Przybędzy dochodzimy przedłużeniem ulicy Ogrodowej.
5. Gdy dojdziemy do głównej drogi w Przybędzy (ul. 3 Maja), skręcamy w prawo (lekko pod górę) i po chwili docieramy do pętli autobusowej.
6. Trasę kończymy na pętli autobusów MZK w Przybędzy.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Radziechowy są jedną z najstarszych wsi na Żywiecczyźnie, której początki sięgają XIV wieku. Jadąc przez Radziechowy warto przyjrzeć się zabudowanie charakterystycznej dla wiosek skupionych wokół Żywca. Znajduje się tutaj gęsta zabudowa wzdłuż wcale niezbyt szerokiej głównej drogi. Spora część domostw bryłą i wykończeniem przypomina małopolskie wioski, ponieważ Radziechowy są miejscowością głównie rolniczą, a Żywiecczyzna stanowi południowo-zachodni kraniec historycznej Małopolski.
2. U progu trzeciego tysiąclecia na szczycie Matyski (609 m n.p.m.) stanął krzyż milenijny. Jeden z wielu krzyży, które w tamtym czasie powstawały w polskich górach. Od tego momentu z roku na rok wzrasta popularność Matyski jako celu spacerów i punktu widokowego.
3. Cała nasza wędrówka pod górę pokrywa się z drogą krzyżową zwaną Golgotą Beskidów. Obojętne czy jesteśmy wyłącznie pątnikami czy wyłącznie turystami, nie możemy przejść obojętnie obok kolejnych stacji. Stacje drogi krzyżowej to potężne rzeźby według projektu prof. Czesława Dźwigaja. Droga krzyżowa powstała w latach 2004 - 2007 i jest pełna symboli odnoszących się do czasów minionych oraz współczesności.
4. Matyska jest wzniesieniem wysokim na 609 m n.p.m. odchodzącym od długiego grzbietu Jaworzynki (952 m n.p.m.) i Magurki Radziechowskiej (1108 m n.p.m.) w Beskidzie Śląskim. Część ekspertów uważa jednak, że Matyska powinna być zaliczana do grupy wzniesień w Kotlinie Żywieckiej.
5. Widoki z Matyski potrafią zapierać dech w piersiach. Podziwiać stąd możemy góry czterech Beskidów: Śląskiego, Małego, Makowskiego oraz Żywieckiego. Jednym z częściej fotografowanych jest widok na miasto Żywiec i Jezioro Żywieckie, a także Babia Góra (1725 m n.p.m.) przez “okno” XIV stacji drogi krzyżowej. Przy odpowiednim ustawieniu aparatu możemy zrobić zdjęcie Chrystusa spoczywającego u stóp Królowej Beskidów.
6. O Matysce zrobiło się głośno po 2 kwietnia 2007 roku. W rocznicę śmierci Jana Pawła II, mieszkańcy regionu spotkali się by upamiętnić śmierć Papieża Polaka. W trakcie spotkania rozpalono ognisko. Dokładnie w godzinę śmierci Jana Pawła II jeden z uczestników wykonał zdjęcie ludzi przy ognisku. W domu zorientował się, że płomień przypomina postać pozdrawiającego Papieża Polaka. To wydarzenie przeszło do historii Matyski jako “Płomień Pamięci”.
7. Ciekawostką jest, że Matyska (609 m n.p.m.) wraz z Kopą Radziechowską (580 m n.p.m.) są częstym miejscem startów i treningów paralotniarzy. Jest tak ze względu na trawiaste stoki oraz częste dobre warunki wietrzne.
8. Stoki Matyski są cenne przyrodniczo ze względu na stanowiska roślinne związane z pasterstwem. Ilość roślin naczyniowych występujących na łąkach może przyprawić o zawrót głowy. Wiosną możemy podziwiać piękne kolorowe łany kwiatów. W okresie letnim poczujemy intensywne zapachy ziół. Warto wybrać się na Matyskę z publikacjami Żywieckiego Parku Krajobrazowego, w których dokładnie opisana jest przyroda tego cennego miejsca.
9. Wędrując po stokach Matyski w sezonie pasterskim możemy natknąć się na owce. Jest to jedyne coroczne miejsce wypasu kulturowego w obrębie Kotliny Żywieckiej. Na Matysce znajduje się również bacówka.

Warianty i modyfikacje

1. Możemy zmienić trasę w pętlę. W tym celu w Przybędzy schodząc z ul. Ogrodowej skręcamy w lewo w ul. 3 Maja (idziemy lekko w dół). Następnie poniżej kościoła MB Częstochowskiej skręcamy w polną dróżkę w lewo (ul. Kamienna). Polna droga poprowadzi nas obok dawnego kamieniołomu i wyprowadzi wprost do Radziechów na ul. Kwiatową. Później skręcamy w lewo (lekko do góry) w ul. Główną. Idziemy dalej prosto aż do ostatniego przystanku autobusowego przy ul. św. Marcina.

Wskazówki praktyczne

1. Trasę zaczynamy oraz kończymy na przystankach autobusowych MZK Żywiec. Na oba przystanki kursuje linia numer 5 ze Sporysza w Żywcu. Dojedziemy zatem zarówno z okolic dworców w Żywcu, jak i z rynku w Żywcu. Warto wiedzieć, że część autobusów kursuje tylko do Radziechów, a część tylko do Przybędzy. Przed wyruszeniem na trasę sprawdźmy zatem rozkłady jazdy. Komunikację autobusami MZK Żywiec w Przybędzy najlepiej wybrać w dzień roboczy.
2. Niewielki parking dla samochodów osobowych znajduje się w pobliżu pętli autobusowej w Radziechowach. Kilka miejsc parkingowych jest także na rozwidleniu ulicy Leśnej i Borowej powyżej pętli autobusowej. Duży parking jest dopiero przy kościele św. Marcina w Radziechowach. Między pętlą a kościołem są nieoznakowane miejsca parkingowe wzdłuż drogi.
3. W Przybędzy miejsca parkingowe znajdują się w sąsiedztwie szkoły podstawowej. Jest to dobre miejsce na pozostawienie auta w sytuacji, kiedy przed wędrówką chcemy przejechać autobusem MZK z Przybędzy do Radziechów, a potem tylko zejść prosto z trasy do auta.
4. Nawierzchnia na trasie to głównie asfalt. Jedynie w okolicach szczytu Matyski są fragmenty żwirowej drogi. Na zejściu do Przybędzy są betonowe płyty. Trasa jest bez problemu do przejścia w lekkim obuwiu sportowym. Pomijając nachylenie terenu, nawierzchnia trasy jest bardzo wygodna dla wózków.
5. Na całości trasy obowiązuje zakaz ruchu pojazdami silnikowymi z wyłączeniem dojazdu do posesji. Dzięki temu trasa ma charakter górskiego deptaka, jest cicha i spokojna.
6. Jeżeli przyjeżdżamy samochodem, zgranie rozkładów jazdy autobusów między Radziechowami a Przybędzą może być kłopotliwe (lub wręcz niemożliwe) szczególnie w święta i weekendy. Warto wtedy mieć z tyłu głowy, że zejście do Przybędzy nie jest jakieś super cenne krajoznawczo i jeżeli zamienimy trasę na “tam i z powrotem” z Radziechów, nie będziemy musieli wielce żałować.
7. Korzystając z wariantu trasy stokami Matyski obok dawnego kamieniołomu, warto mieć jednak ze sobą obuwie terenowe. Polne drogi i ścieżki bywają tutaj niewyraźne, przecinają cieki wodne oraz błotniste młaki. Jednak to właśnie na tych łąkach najlepiej doceniamy przyrodniczą wartość Matyski.
8. Na trasie nie ma żadnej gastronomii. Ani w Radziechowach, ani na Matysce, ani w Przybędzy nie ma żadnego lokalu gastronomicznego przy trasie. Najbliższe restauracje znajdują się w Lipowej, Żywcu oraz Węgierskiej Górce. Na trasie nie ma także żadnej wiaty, która uchroniłaby przed deszczem.
9. Owce wypasane na Matysce należą do bacy Grzegorza Chmiela z Przybędzy. Sama bacówka jest łatwo dostępna, ponieważ znajduje się na końcu ulicy Kościelnej w Przybędzy. Przez mieszkańców nazywana jest Bacówką “za Kościołem”. W sezonie pasterskim (głównie od maja do października) można bezpośrednio w bacówce zakupić tradycyjne sery pasterskie (m.in. bundz, bryndza, oscypek).
10. Matyska jest bardzo dobrym miejscem na rodzinny piknik i taki naprawdę spokojny czas na łące i łonie natury. Ławeczki na szczycie, liczne łąki i polany, wręcz zachęcają do odpoczynku w bliskości z naturą. Kocyk, koszyczek z przekąskami i piękne widoki - to jest recepta na rodzinny piknik na Matysce. Nie ma jednak żadnego wyznaczonego miejsca do rozpalenia ogniska.