W dolinie potoku Siarka – Owczary

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy w Owczarach, przy końcowym przystanku autobusowym. Po zwiedzeniu cerkwi idziemy drogą w górę doliny. Na tym odcinku towarzyszy nam szlak cmentarny oznaczony biało-czarnym kwadratem .
2. Idziemy drogą asfaltową, mijamy niewielką stadninę koni. Przekraczamy mostek na Siarce. Po około 400 metrach dochodzimy do cmentarzy. Po prawej stronie znajduje się nowszy cmentarz, zaś po lewej stronie stary cmentarz łemkowski oraz cmentarz wojenny nr 70 z okresu I wojny światowej.
3. Nieco dalej wieś pustoszeje, mijamy ostatnie domostwa. Kończy się asfalt, a droga przechodzi w szutrową. Przed nami bród na potoku Siarka. Z tego miejsca możemy kontynuować wędrówkę na przełęcz Owczarską (patrz: Warianty i modyfikacje) lub wrócić tą samą drogą na przystanek autobusowy.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Owczary to wieś położona w dolinie potoku Siarka, u północnych podnóży Magury Małastowskiej. Nazwa Owczary została przyjęta dopiero po II wojnie światowej. Wcześniej wieś nosiła nazwę Rychwałd. Pod koniec XIX wieku była to jedna z największych wsi w regionie (zamieszkana przez prawie tysiąc osób). Podstawowym zajęciem mieszkańców była hodowla owiec (dzisiejsza nazwa miejscowości nawiązuje do tej tradycji). Po II wojnie światowej ludność łemkowska została stąd wysiedlona. We wsi zachowało się wiele przydrożnych kapliczek i kamiennych krzyży.
2. Cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy w Owczarach została wybudowana w 1653 roku i jest jedną z najstarszych cerkwi łemkowskich na terenie Beskidu Niskiego. W 1783 roku świątynia została częściowo przebudowana, wtedy też wzniesiono wieżę. Jednym z najcenniejszych elementów wyposażenia cerkwi jest barokowy ikonostas z XVIII wieku. Cerkiew w Owczarach znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej. W 2013 roku wraz z piętnastoma innymi drewnianymi cerkwiami (z terenu Polski i Ukrainy) została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
3. Cmentarz wojenny nr 70 w Owczarach (dawniej Rychwałd) z okresu I wojny światowej znajduje się około 400 metrów na wschód od cerkwi, obok starego cmentarza łemkowskiego. Na cmentarzu pochowano 83 żołnierzy dwóch walczących armii: austro-węgierskiej oraz rosyjskiej. Projektantem wojennej nekropolii był architekt Hans Mayr.
4. Przez przełęcz Owczarską (501 m n.p.m.) biegnie stara droga wiodąca z Owczar do Małastowa. Przechodzi tędy również niebieski szlak turystyczny, który zaczyna się na stacji kolejowej w Szalowej, a kończy przy Bacówce PTTK w Bartnem. Na szlaku o długości około 41 km znajduje się wiele atrakcji: miasto Gorlice, Pałac Długoszów w Siarach, szczyt Magury Małastowskiej (zaliczany do Korony Beskidu Niskiego), cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej.

Warianty i modyfikacje

1. Zachęcamy, aby wydłużyć pobyt w Owczarach i spod cmentarzy powędrować dalej, na przełęcz Owczarską. Prowadzi tędy stara, dawno już nieużywana droga, którą niegdyś zmierzano z Owczar (a raczej Rychwałdu) do Małastowa. Spod cerkwi w Owczarach na przełęcz dojdziemy spokojnym tempem w około 50 minut (odległość to 2,5 km). Jest to bardzo malownicza trasa, wiodąca przez dolinę, pośród wzniesień Beskidu Niskiego. Patrząc na południe widać wał Magury Małastowskiej, z drogi ładnie prezentuje się też Sołtysia Góra, Bartnia Góra, Maślana Góra oraz Obocz. Wybierając ten wariant, pamiętajmy, że po przekroczeniu brodu (za ostatnim domostwem) nie skręcamy w wyraźną, szutrową drogę w prawo, lecz idziemy cały czas prosto.

Wskazówki praktyczne

1. Owczary znajdują się w gminie Sękowa, około 8 km na południe od Gorlic. Do miejscowości kursuje autobus podmiejski z Gorlic (linia numer 17), wysiadamy na ostatnim przystanku „Owczary Cerkiew”.
2. Niewielki parking dla zmotoryzowanych znajduje się obok cerkwi w Owczarach.
3. Jeśli chcemy zwiedzić wnętrza cerkwi w Owczarach, upewnijmy się przed wycieczką, czy w danym dniu przewodnik oprowadzający po świątyni będzie dostępny, numer telefonu: (18) 351 89 73.
4. Trasa jest łatwa i dostępna również dla osób o słabszej kondycji. Z powodzeniem nadaje się na rower. Droga z Owczar na przełęcz Owczarską – wiodąca pośród łąk i pól – jest ładna krajobrazowo. Jedynym utrudnieniem mogą być dwa brody, które musimy przekroczyć, jeśli chcemy dostać się na przełęcz Owczarską. Z reguły brody te są niewielkie i udaje się je pokonać bez problemu, jednak po deszczach i w okresie roztopów mogą one nastręczyć pewnych trudności.