Dukla – w sercu Beskidu Dukielskiego

Plan wycieczki

1. Wycieczkę zaczynamy na Rynku w Dukli, gdzie stoi okazały ratusz. Północną pierzeją Rynku dochodzimy do ulicy 3 Maja, skręcamy w lewo, a następnie w prawo na Trakt Węgierski. Po lewej stronie mijamy kościół św. Marii Magdaleny.
2. Po chwili dochodzimy do zespołu pałacowo-parkowego. Skręcamy w ulicę Parkową, wchodzimy do parku pałacowego. Alejkami obchodzimy park dookoła, mijając: ruiny dawnego browaru, stawy, kaplicę grobową Męcińskich oraz pozostałości tzw. małej architektury parkowej.
3. Wychodzimy na Trakt Węgierski, po chwili skręcamy w ulicę Bernardyńską. Mijamy Krzyż Pojednania oraz figurę św. Jana z Dukli. Dochodzimy do kościoła i klasztoru oo. Bernardynów (obecnie Sanktuarium św. Jana z Dukli). Dalej ulicą Bernardyńską dochodzimy do cmentarzy wojennych.
4. Ulicą Bernardyńską oraz Traktem Węgierskim wracamy na rynek. Następnie kierujemy się na ulicę Cergowską, gdzie znajdują się ruiny XVIII-wiecznej synagogi, a następnie na ulicę Kościuszki, gdzie stoją ruiny dawnej komory celnej. Z tego miejsca możemy podejść jeszcze na cmentarz żydowski, który znajduje się ok. 800 metrów na południe od rynku.

Atrakcje i zabytki

1. Warto zwiedzić XVIII-wieczny pałac w Dukli, w którym mieści się obecnie Muzeum Historyczne, oraz pospacerować po rozległym parku pałacowym. Jerzy August Mniszech oraz jego żona Maria Amalia z Brühlów w latach 1764-1765 przebudowali wcześniejszą budowlę, czyniąc z tego miejsca ważny ośrodek życia kulturalnego i politycznego. Pałac był pełną przepychu rezydencją magnacką – jedną z najokazalszych w ówczesnej Polsce. Działał tu teatr, orkiestra, a także poczta. Do dziś w przypałacowym parku rośnie wiele pomnikowych drzew, wiosną zakwita czosnek niedźwiedzi.
2. Kościół św. Marii Magdaleny zbudowany w stylu późnobarokowym z zewnątrz wygląda na skromną budowlę, ale jego wnętrza oszałamiają bogactwem i finezją detali. W kaplicy bocznej znajduje się nagrobek Marii Amalii Mniszchowej – żony Jerzego Mniszcha, właściciela Dukli. Dzieło z 1773 roku to perełka stylu rokoko.
3. Kościół i klasztor oo. Bernardynów został zbudowany w latach 1761-1764. To żywe miejsce kultu religijnego św. Jana z Dukli. W bocznej nawie znajduje się kaplica, a w niej w ołtarzu – w srebrnej trumience – relikwie św. Jana z Dukli. Relikwie spoczywały do roku 1946 roku w kościele bernardynów we Lwowie, po wojnie zostały przewiezione do Rzeszowa, a w 1974 roku do świątyni w Dukli. Warto zwrócić uwagę na polichromie autorstwa Tadeusza Popiela, które przedstawiają życie i kult św. Jana z Dukli.
4. Rynek i jego otoczenie zachowały dawny układ urbanistyczny miasta. Na środku placu znajduje się ratusz wzniesiony w XVII wieku, w XIX wieku przebudowany w stylu neogotyckim.
5. Ruiny barokowej synagogi znajdują się przy ulicy Cergowskiej. Budowla została wzniesiona w 1758 roku. Przez niemal 200 lat służyła dukielskim Żydom jako miejsce modlitwy. Synagoga została zniszczona w 1940 roku. Pod koniec XIX wieku – kiedy w Dukli mieszkało najwięcej Żydów – gmina żydowska liczyła trzy synagogi oraz trzy szkoły religijne. Warto wspomnieć, że z Dukli pochodził Hirsz Naftali Rubinstein – ojciec słynnej Heleny Rubinstein – zwanej „cesarzową piękna”, twórczyni znanej na całym świecie marki kosmetyków sygnowanych jej nazwiskiem.
6. Ruiny komory celnej z XVIII wieku są świadectwem czasów, kiedy Dukla znajdowała się na ważnym szlaku handlowym prowadzącym na Węgry – tzw. Trakcie Węgierskim. W XVI i XVII wieku miasto pełniło ważną rolę w handlu winem – warto wspomnieć, że w 1588 roku król Zygmunt III Waza nadał Dukli przywilej składu wina. Ruiny znajdują się na południe od rynku, przy ulicy Kościuszki.
7. Cmentarz żydowski jest położony w południowej części miasta, ok. 800 metrów od rynku, po prawej stronie głównej drogi prowadzącej do Barwinka. Założenie cmentarne składa się z dwóch części – tzw. „starego cmentarza” oraz nowszego cmentarza (założonego ok. 1870 roku), na którym zachowało się ok. 160 macew. Warto wspomnieć, że pod koniec XIX wieku w Dukli mieszkała duża społeczność żydowska, która stanowiła ponad 80 procent ludności miasta.
8. Cmentarze wojenne są świadectwem krwawych walk, jakie rozegrały się w okolicy Dukli podczas I i II wojny światowej. Znajdują się za klasztorem oo. Bernardynów, na ul. Bernardyńskiej.

Warianty i modyfikacje

1. W okolicy Dukli znajduje się wiele rozmaitych atrakcji. Warto przemierzyć ścieżkę historyczno-przyrodniczą „Po Dukli”, dzięki której zapoznamy się z historią miasta i regionu. Ścieżka ma 13,5 km długości i 16 przystanków. Zaczyna się przy Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli (ul. Trakt Węgierski, rejon przystanku autobusowego), gdzie ustawiono „budkę nietelefoniczną”, a w niej schematyczną mapkę z przebiegiem szlaku. W aparacie telefonicznym możemy wysłuchać informacji na temat zabytków miasta. Więcej o projekcie na stronie: 360.dukla.pl.
2. Złota Studzienka położona u podnóża stromego zbocza Cergowej to miejsce związane według tradycji z pustelniczą działalnością św. Jana z Dukli. Z centrum Dukli do Złotej Studzienki prowadzi szlak gminny oznaczony biało-żółtym kwadratem. Wędrówkę możemy zacząć również z parkingu w Cergowej Zakluczynie, skąd do Złotej Studzienki dojdziemy w ok. 30 minut ładną ścieżką przez las.

Wskazówki praktyczne

1. Samochód możemy zaparkować w kilku miejscach: przy Trakcie Węgierskim obok rynku, w okolicy pałacu przy ul. 3 Maja, na parkingu przy cmentarzu – za murami klasztoru oo. Bernardynów.
2. Do Dukli kursują często autobusy z Krosna.
3. W Dukli jest kilka miejsc, w których możemy zjeść ciepły posiłek. Miasto oferuje też bazę noclegową dla turystów, którzy chcieliby zatrzymać się tu na dłużej.
4. Warto zwiedzić Muzeum Historyczne w Dukli mieszczące się w dawnym pałacu z XVIII wieku. Godziny otwarcia muzeum oraz cennik biletów znajdują się na stronie: muzeumdukla.pl.