Cygański Las i Stefanka

Plan wycieczki

1. Wędrówkę zaczynamy w Bielsku-Białej przy pętli autobusowej MZK Bielsko-Biała Cygański Las. Skrzyżowanie szlaków znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie przystanku.
2. Za znakami szlaku żółtego idziemy do skrzyżowania szlaków Pod Kozią Górą.
3. Zmieniamy kolor szlaku na niebieski i wchodzimy na Kozią Górę (686 m n.p.m.), poniżej szczytu której znajduje się dawne schronisko Stefanka.
4. Od Stefanki schodzimy zielonym szlakiem turystycznym przez Błonia.
5. Wędrówkę kończymy na pętli autobusowej MZK Bielsko-Biała Cygański Las.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Obok przystanku znajduje się duża drewniana konstrukcja informująca o początkach Bielska. Ma to związek z Cygańskim Lasem, który pierwotnie był znacznie większy. Został on wzmiankowany w 1312 roku, kiedy to książę Mieszko cieszyński przekazuje las mieszczanom bielskim
2. Dzisiejszy charakter Cygańskiego Lasu zawdzięczamy przede wszystkim drugiej połowie XIX wieku. Wtedy (wzorem Lasu Wiedeńskiego) część Cygańskiego Lasu została przekształcona w park miejski, wokół którego powstały liczne drewniane wille letniskowe bogatych bielskich fabrykantów.
3. Z pętlą autobusową sąsiaduje budynek dawnej zajezdni tramwajowej (dzisiaj kawiarnia i sala zabaw), ponieważ kursowały tutaj tramwaje linii nr 1 z dworca kolejowego w Bielsku. Tramwaje w Bielsku (później Bielsku-Białej) działały w latach 1895-1971.
4. Okolice Cygańskiego Lasu były w przeszłości ważnym ośrodkiem sportów zimowych. Jako pierwszy, początkiem XX wieku na stokach Koziej Góry powstał tor saneczkowy. Tor saneczkowy był chlubą miasta Bielsko-Biała w powojennej Polsce. Ostatecznie, przełomem XX i XXI wieku tor w większości rozebrano. Pozostały jedynie niewielkie fragmenty (w tym kamienne murki/bandy) przy zielonym szlaku turystycznym. Jako drugi obiekt, w latach 60. XX powstała podwójna skocznia narciarska w Cygańskim Lesie o punktach K15 i K25. Do dzisiejszych czasów przetrwał jedynie ziemny zeskok. W 2010 roku na granicy Bielska-Białej i Bystrej (w miejscu starszych drewnianych skoczni) wybudowano skocznie igielitowe o punktach K18 i K27.
5. “Stefanka” jest budynkiem o skomplikowanej przeszłości. Zaczęło się w XIX wieku, kiedy to pracownicy leśni postawili niewielką drewnianą chatkę. W 1909 roku obiekt przejęło niemieckie Towarzystwo Popierania Ruchu Turystycznego i w 3 lata uruchomiło schronisko. Po I Wojnie Światowej, miasto Bielsko przekazało obiekt niemieckiej organizacji Beskidenverein, która po 5 latach rozbudowała obiekt. Po II Wojnie Światowej obiekt był mocno zdewastowany i również przechodził “z rąk do rąk”. Schronisko było własnością Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, PTTK, pełniło funkcję chatki studenckiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od 1979 roku jako należące do miasta schronisko obiekt był dzierżawiony prywatnym gospodarzom. W latach 1992-2005 obiektem zarządzał ZHR. Od 2005 roku obiekt ponownie jest dzierżawiony prywatnym gospodarzom. Nazwa “Stefanka” wywodzi się od Karla Steffana, prezesa Beskidenverein i burmistrza Bielska
6. “Stefanka” posiada 30 miejsc noclegowych, salę jadalnianą z pełną obsługą gastronomiczną. Obiekt jest bardzo popularnym miejscem spacerów, więc otoczenie to przede wszystkim liczne ławki, wiata grillowa oraz bufet “Koliba” Stefanka.
7. Na trasie są trzy rodzaje punktów widokowych:
   • idąc żółtym szlakiem mijamy przecinki w lesie z widokiem na miasto Bielsko-Biała;
   • idąc niebieskim szlakiem mijamy widok na miasto Bielsko-Biała oraz ze szczytu Koziej Góry widok na Szyndzielnię (1028 m n.p.m.);
   • na niebieskim szlaku za Stefanką jest punkt widokowy na Kotlinę Żywiecką z Beskidem Żywieckim oraz Tatrami w tle.

Warianty i modyfikacje

1. Pętlę możemy wydłużyć idąc od Stefanki niebieskim szlakiem do Równi (610 m n.p.m.), skąd czerwonym szlakiem zejdziemy do Błoni, a dalej zielonym szlakiem dotrzemy do pętli autobusowej w Cygańskim Lesie. Ten wariant spowoduje, że zejście będzie nieco łagodniejsze.
2. Bardzo łatwo możemy skrócić wycieczkę w przejście z Bielska-Białej do Bystrej. W tym celu, od Stefanki idziemy niebieskim szlakiem do Równi (610 m n.p.m.), skąd czerwonym szlakiem schodzimy do przystanku MZK Bystra Pod Źródłem.
3. Bardzo łatwo możemy wydłużyć wycieczkę w przejście z Bielska-Białej do Bystrej. W tym celu, od Stefanki wracamy do żółtego szlaku , przechodzimy nim do Przełęczy Kołowrót (775 m n.p.m.) i zielonym szlakiem schodzimy do przystanku MZK Bystra Leśniczówka.
4. Osoby korzystające z komunikacji MZK Bielsko-Biała mogą na zejściu zakończyć wędrówkę na Błoniach. Nie trzeba wtedy schodzić do przystanku w Olszówce Dolnej, a wystarczy dojść do przystanku MZK Mikuszowice Błonia ATH (321), skąd odjeżdżają autobusy linii nr 21 i 24. Warto jednak sprawdzić rozkład jazdy, ponieważ te linie kursują rzadziej od linii nr 1.

Wskazówki praktyczne

1. Do Bielska-Białej można bardzo łatwo dotrzeć pociągiem Kolei Śląskich (gł. relacja Katowice-Zwardoń) oraz InterCity. Do Bielska-Białej dojeżdża również dużo autobusów i busów z Krakowa (m.in. Lajkonik, Janiso) oraz autobusy dalekobieżne.
2. Z centrum Bielska-Białej do punktu startu wędrówki najlepiej dotrzeć autobusem MZK Bielsko-Biała, linia nr 1. W sąsiedztwie dworca autobusowego, w ciągu ulicy Piastowskiej jest przystanek MZK Piastowska Dworzec (264), z którego mniej więcej co 20 minut odjeżdżają autobusy linii nr 1. Najlepiej wysiąść na końcowym przystanku MZK Cygański Las (247).
3. Parkingi dla samochodów osobowych w Cygańskim Lesie są naprawdę liczne, aczkolwiek nieduże. Dwa małe parkingi są przy przystanku autobusowym. Jeden pojemny parking jest w ciągu ul. Pocztowej przy kościele NMP Królowej Świata. Duży parking jest także niedaleko przy ul. Startowej obok Kąpieliska “Start”.
4. Nawierzchnia na trasie to naprzemiennie ubita chodniki lub drogi dojazdowe i wydeptane dróżki. Idąc dokładnie za znakami szlaku żółtego oraz zielonego należy się przygotować jak na typową górską wycieczkę pomimo faktu, że trasa jest krótka. Osoby chcące dotrzeć do Stefanki z wózkiem dziecięcym mogą to zrobić bez problemu idąc wzdłuż bitej drogi dojazdowej odchodzącej od Błoni. Wtedy jednak większość przechodzi się poza szlakiem i poza opisaną trasą.
5. Mówienie o Stefance “schronisko” ma charakter potoczny, ponieważ nie jest to obiekt skategoryzowany jako schronisko w rejestrze Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Należy mieć to szczególnie na uwadze, gdy liczymy na nocleg “ze szlaku”. Ponadto, nie obowiązują tutaj “schroniskowe” zasady wnoszenia swojego posiłku, wypicia herbaty z termosu lub skorzystania z kuchni turystycznej. Z perspektywy pieszego turysty, Stefanka to dzisiaj lokal gastronomiczny na szlaku.
6. Spacerując po Koziej Górze należy zachować szczególną ostrożność ze względu na licznych rowerzystów. Stoki Koziej Góry są poprzecinane trasami zjazdowymi Enduro Trails w Bielsku-Białej. Trasy zjazdowe są bardzo dobrze oznakowane, a rowerzyści osiągają zawrotne prędkości. Tym bardziej należy rozglądać się dookoła i nie wchodzić na trasy zjazdowe.
7. Kierunek wędrówki został dobrany w taki sposób, aby podejście było łagodne i stopniowe.