Zielony Kopiec, Malinowska Skała i Malinów pętlą z Białego Krzyża

Plan wycieczki

1. Wędrówkę zaczynamy w Szczyrku na Białym Krzyżu, czyli na Przełęczy Salmopolskiej (934 m n.p.m.). Skrzyżowanie szlaków jest na skraju lasu obok pętli autobusowej.
2. Przechodzimy na drugą stronę drogi wojewódzkiej, po czym wchodzimy na szeroką leśną drogę, przez którą nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny.
3. Trzymamy się szerokiej leśnej drogi, która trawersuje górskie stoki i doprowadza nas do żółtego szlaku nad grzbietem Cieńkowa.
4. Skręcamy (w lewo) w żółty szlak turystyczny i dochodzimy nim do skrzyżowania szlaków na dawnej polanie Gawlasi.
5. Skręcamy (w lewo) w zielony szlak turystyczny , którym wchodzimy najpierw na Zielony Kopiec, a potem na Malinowską Skałę.
6. Z Malinowskiej Skały schodzimy czerwonym szlakiem (kierunek Przełęcz Salmopolska), a dalej wchodzimy na Malinów. Z Malinowa schodzimy czerwonym szlakiem do Przełęczy Salmopolskiej.
7. Wędrówkę kończymy na Przełęczy Salmopolskiej, czyli w Szczyrku na Białym Krzyżu, obok przystanku autobusowego, przy którym zaczynaliśmy trasę.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Biały Krzyż to nazwa dla góralskiego przysiółka na Przełęczy Salmopolskiej (934 m n.p.m.) oraz dla wierzchołka o wysokości 941 m n.p.m. Nazwa wywodzi się od drewnianego białego krzyża (stoi on dzisiaj za karczmą), który mieli w tym miejscu postawić konfederaci barscy. Przełęcz Salmopolska leży bowiem w grzbiecie o charakterze granicznym. Kulturowo oraz historycznie, biegnie tędy granica między Śląskiem (dokładnie Śląskiem Cieszyńskim, gdzie leży miasto Wisła) a Małopolską (dokładnie Żywiecczyzną, gdzie leży miasto Szczyrk). Była to także dawniej granica między Austro-Węgrami a Królestwem Polskim.
2. Droga leśna, którą prowadzi pierwsza część trasy, to szeroka szutrowa leśna droga pożarowa łącząca Biały Krzyż z obszarem źródłowym rzeki Wisły. Droga prowadzi przez obszary, które początkiem XXI wieku zostały objęte licznymi szkodami kornika drukarza, a drzewa zostały powalone przez wichury. Dzięki takiemu zbiegowi okoliczności, droga dzisiaj wpisała się już w krajobraz, las się odradza, ale nie zasłania jeszcze widoków. Taki stan rzeczy w niektórych miejscach utrzyma się jeszcze przez kilka lat, a w niektórych miejscach jeszcze przez dekady. Momentami droga tworzy wręcz tarasy widokowe. Droga jest szczególnie popularna wśród rowerzystów.
3. Widoki z drogi leśnej obejmują przede wszystkim miasto Wisła i grzbiety Beskidu Śląskiego nad Wisłą. Z niektórych miejsc można dostrzec fragmenty słowackiej Małej Fatry albo czeski Beskid Śląsko-Morawski.
4. Droga przechodzi obok źródeł potoku Malinka, w których doszukiwano się źródeł rzeki Wisły. W tym miejscu jest także niewielkie rumowisko skalne, co tworzy wrażenie swoistego naturalnego amfiteatru. Są także tablice informacyjne.
5. Grzbiet od Gawlasów do Malinowskiej Skały również jest związany ze szkodami spowodowanymi gradacją kornika drukarza. Właściwie należałoby powiedzieć, że jest to niewielki fragment potężnego obszaru ciągnącego się od Baraniej Góry do Skrzycznego (w kierunku południe-północ) i od Glinnego do Magurki Wiślańskiej (w kierunku wschód-zachód). Ta sytuacja powoduje, że dopóki las nie urośnie (trwa to już miejscami 13 lat i nie zanosi się żeby szybko cały grzbiet był porośnięty wysokimi drzewami) jest to jeden z najbardziej widokowych szlaków w polskich Beskidach.
6. Widoki z zielonego szlaku są przede wszystkim na wschód, ale zdarzają się także dalekie widoki w kierunku północnym lub południowym. Na wschodzie dominuje Beskid Żywiecki, na północnym-wschodzie Beskid Mały, a na południowym-wschodzie góry Słowacji. Przy dobrej widoczności, z zielonego szlaku możemy podziwiać Tatry, Niżne Tatry, fragmenty Gór Choczańskich oraz Małą Fatrę. Od momentu, gdy szczyt Malinowskiej Skały (1152 m n.p.m.) stał się bezleśny, kultowe wręcz są wschody słońca nad Kotliną Żywiecką podziwiane z okazałego grzyba skalnego.
7. Na szlaku, w szczególności w rejonie Zielonego Kopca, możemy natknąć się na krzewy kosodrzewiny. Nie rosną one tutaj naturalnie. Po pracach leśnych, zasadzono kosodrzewinę w wielu miejscach Beskidu Śląskiego w celach doświadczalnych.
8. Nazwa “Malinowska Skała” odnosi się zarówno do szczytu, jak i znajdującej się 60 m od niego okazałej wychodni skalnej. W tym miejscu zlepieniec (będący częścią składową fliszu karpackiego) wytworzył okazałą wychodnię skalną o wymiarach 6x14x5 metrów, której kształt jest określany jako “ambona” lub “grzyb skalny”. Wychodnia na Malinowskiej Skale jest uznawana za pomnik przyrody nieożywionej i zdecydowanie należy ją określić jako jeden z symboli Beskidu Śląskiego.
9. Przejście z Malinowskiej Skały na Malinów dostarcza nam widoków na pogranicze Wisły i Szczyrku, a w dalszej perspektywie Ustronia oraz Brennej. Beskid Śląski na terenie tych miejscowości bywa czasami nazywany “Beskidem Skalistym”, ponieważ posiada bardzo dużo wychodni skalnych i jaskiń. Beskidzkie jaskinie dla masowego turysty najczęściej są zbyt wymagające (wąskie szczeliny między skałami, wejścia w postaci ciasnej dziury i brak form krasowych), więc opisy jaskiń w dużej mierze ograniczają się do podania nazwy. Szczegóły beskidzkich jaskiń znają speleolodzy, i jeżeli już ktoś decyduje się na zwiedzanie beskidzkich jaskiń, to powinien zrobić to w towarzystwie doświadczonych speleologów. Jest jednak jeden wyjątek. Od 2019 roku, Beskid Śląski posiada jedyną udostępnioną turystycznie jaskinię - Jaskinię Malinowską. Mijamy ją podchodząc pod szczyt Malinowa. Jak idziemy do góry, ścieżkę do jaskini mamy z lewej strony szlaku.

Warianty i modyfikacje

1. Zdecydowanie więcej autobusów kursuje do przystanku Szczyrk Salmopol (przy wyciągach na Solisku). Możemy zatem trasę wydłużyć i wejść na Biały Krzyż (Przełęcz Salmopolską) żółtym szlakiem z przystanku Szczyrk Salmopol, a z kolei na powrocie ominąć szczyt Malinowa i zejść niebieskim szlakiem turystycznym z Przełęczy Pod Malinowem do przystanku Szczyrk Salmopol.
2. Możemy także skrócić trasę pomijając Zielony Kopiec. W tym celu idziemy szeroką leśną drogą i korzystamy ze “skrótu” do Przełęczy Pod Malinowem. “Skrót” jest bardzo słabo oznaczony jako najkrótsza droga dojścia do Jaskini Malinowskiej. Na Przełęczy Pod Malinowem wchodzimy na czerwony szlak , którym docieramy do szczytu Malinowskiej Skały. Wracamy czerwonym szlakiem od Malinowskiej Skały do Białego Krzyża. Jest to znaczne skrócenie trasy. Widoki mamy niemalże takie same, ale przez znacznie krótszy czas. Omijamy źródła Malinki, dawną polanę Gawlasi oraz szczyt Zielonego Kopca.

Wskazówki praktyczne

1. Przystanek autobusowy Szczyrk Biały Krzyż jest przystankiem granicznym. Dojeżdżają tutaj autobusy ze Szczyrku i Bielska-Białej (przewoźnikiem jest PKS Bielsko-Biała/Komunikacja Beskidzka) oraz autobusy z Wisły i Cieszyna (przewoźnikiem jest firma Wispol). Od strony Szczyrku autobusy kursują wyłącznie od wiosny do jesieni. Od strony Wisły autobusy kursują przez cały rok, ale nie wszystkie kursy odbywają się codziennie.
2. Na Białym Krzyżu są trzy duże parkingi, z czego część to prywatne płatne parkingi. Problemu z zaparkowaniem samochodu na Białym Krzyżu nie ma w godzinach porannych.
3. Droga leśna nie jest oznakowana w jakikolwiek sposób. Zalecamy wędrówkę z mapą, aby być pewnym, że idziemy prawidłowo. W razie wątpliwości można przyjąć zasadę, że idziemy tą szerszą i “ładniejszą” drogą, czyli faktycznie ubitą gładką drogą wyłożoną tłuczniem.
4. Odcinek znakowanymi szlakami turystycznymi prowadzi góra-dół-góra-dół. Są to typowe szlaki turystyczne dla Beskidu Śląskiego. Jest tam zatem sporo luźnych kamieni, w obniżeniach gromadzi się błoto oraz piasek naniesione przez wodę spływającą szlakiem.
5. Jaskinia Malinowska jest udostępniona turystycznie bezpłatnie i “samoobsługowo”. W górnej części jaskini są drabinki, którymi schodzi się do wnętrza jaskini. Na tym odcinku wymagane jest własne wyposażenie, czyli przede wszystkim obuwie górskie oraz źródło światła (latarka, najlepiej czołówka). Udostępniona jest jedynie pierwsza część jaskini zapoznająca nas ze specyfiką beskidzkich jaskiń.
6. Na trasie nie ma schroniska bądź bufetu turystycznego. Zaplecze gastronomiczne stanowi Biały Krzyż, gdzie znajduje się karczma, zajazd oraz gościniec. Jest to jednak na starcie i końcu trasy. Warto zatem zabrać ze sobą prowiant na trasę.