Na Baranią Górę do źródeł Wisły

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy obok przystanku autobusowego Wisła Czarne I. Znajduje się on tuż przy skrzyżowaniu ulicy Czarne z ulicą Zameczek wiodącą do Rezydencji Prezydenta RP na Zadnim Groniu.
2. Obok przystanku zaczyna się czarny szlak turystyczny , którym idziemy wzdłuż Doliny Czarnej Wisełki do skrzyżowania szlaków nad Piłką, gdzie kończy się szlak czarny.
3. Wchodzimy na czerwony Główny Szlak Beskidzki , za którego znakami dochodzimy do Schroniska PTTK Przysłop oraz na szczyt Baraniej Góry.
4. Ze szczytu Baraniej Góry schodzimy niebieskim szlakiem turystycznym do Kaskad Rodła, a dalej do Doliny Białej Wisełki.
5. Wędrówkę kończymy obok przystanku autobusowego Wisła Czarne Fojtula, gdzie kończy się niebieski szlak turystyczny.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Całość trasy pokrywa się ze ścieżką przyrodniczą “Barania Góra”. Mijamy po drodze ponad 20 tablic informacyjnych, z których dowiadujemy się nie tylko o przyrodzie Baraniej Góry i obszaru źródłowego Wisły, ale także o historii kilku miejsc. Jednym z wiodących tematów jest tutaj historia łowiectwa, gospodarka leśna oraz pasterska.
2. Nazwy potoków “Czarna Wisełka” i “Biała Wisełka” odnoszą się do tradycyjnego nazewnictwa cieków wodnych spotykanych w Karpatach (chociaż nie tylko tu). “Czarną rzeką” często nazywano dłuższy potok, który ma łagodne koryto (o niewielkim spadku), a w lustrze wody odbija się czerń lasu. “Białą rzeką” nazywano z kolei potoki mające strome koryto (o znacznym spadku) z dużą ilością progów wodnych, gdzie woda się pieni na biało. Takie nazewnictwo spotykamy naprawdę często, dla przykładu chociażby: Biała i Czarna Soła, Biały i Czarny Dunajec.
3. Cieki wodne w Dolinach Czarnej i Białej Wisełki wchodzą w skład wodnego Rezerwatu Przyrody “Wisła” chroniącego obszar źródłowy rzeki Wisły, w tym teren bytowania i rozrodu pstrąga potokowego. W obu dolinach, spora część form skalnych ma status pomnika przyrody nieożywionej.
4. Polana Przysłop pod Baranią Górą rozciąga się na wysokości 880-995 m n.p.m. W centralnej części dawnej polany znajduje się Schronisko PTTK Przysłop. Obecny budynek schroniska pochodzi z 1979 roku. Od 1925 roku schronisko turystyczne mieściło się w dawnym pałacyku myśliwskim Habsburgów (z 1897 r.), który obecnie stanowi siedzibę PTTK w centrum Wisły. Na polanie Przysłop znajduje się także Izba Leśna (w budynku dawnej gajówki z II połowy XIX w.) oraz Baraniogórski Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK. W latach 1928-77 w sąsiedztwie dzisiejszego schroniska istniała skocznia narciarska. Z górnej części polany Przysłop podziwiać można widoki na Pasmo Wielkiej Raczy Beskidu Żywieckiego oraz słowacką Małą Fatrę.
5. Szlak czerwony oraz szlak niebieski przechodzą przez teren Rezerwatu Przyrody “Barania Góra”. Jest to jedno z nielicznych miejsc w Beskidach, gdy możemy mówić o bardzo popularnym (wręcz tłocznym) szlaku turystycznym przecinającym wnętrze rezerwatu przyrody. Leśny Rezerwat Przyrody “Barania Góra” powstał w 1953 roku celem ochrony pierwotnego lasu mieszanego w obszarze przejściowym z regla dolnego w regiel górny. Na obszarze rezerwatu znajdują się także Wykapy Czarnej Wisełki (uznawane za najdalej położone źródła rzeki Wisły) oraz źródła potoku Wątrobnego (uznawane za najwyżej położone źródła Białej Wisełki). Teren rezerwatu jest dzisiaj obiektem licznych badań naukowych, ponieważ bór świerka wysokogórskiego karpackiego został tutaj zaatakowany przez kornika drukarza. Na terenie rezerwatu prace leśne są sprowadzone do niezbędnego minimum (zapewnienie bezpieczeństwa na szlaku), a postępująca gradacja kornika jest stale badana.
6. Szczyt Baraniej Góry jest najbardziej widokowym miejscem na całej trasie. Obszar poza rezerwatem przyrody jest pozbawiony dorosłych drzew (za sprawą potężnej wycinki) i odsłania nam widoki w kierunku wschodnim. Ponadto, na szczycie Baraniej Góry jest wieża widokowa, z której możemy podziwiać dookólną panoramę Beskidów (Polski, Czech i Słowacji), Małej Fatry, Gór Choczańskich, Niżnych Tatr oraz Tatr. Na wschodzie dominuje panorama Beskidu Żywieckiego z Pasmem Pilska i Babią Górą na czele. Na północy ciągnie się malowniczy grzbiet Pasma Wiślańskiego aż po Skrzyczne. Na zachodzie podziwiać możemy wiele górskich grzbietów nad Wisłą, wprawne oko dostrzeże także Jezioro Czerniańskie i Rezydencję Prezydenta RP na Zadnim Groniu. Na południu większość panoramy stanowią góry pogranicza polsko-słowacko-czeskiego.
7. Najbardziej widowiskowym miejscem trasy są Wrota Kubisza oraz Kaskady Rodła. Wrota Kubisza to tak naprawdę “wąskie gardło” doliny potoku Wątrobnego, gdzie skały są bardzo blisko siebie. Wrota noszą imię Jana Kubisza - polskiego działacza narodowego Śląska Cieszyńskiego żyjącego w latach 1848-1929. Kaskady Rodła to z kolei znajdujący się za Wrotami Kubisza kompleks wodospadów, z których dwa najwyższe mają po 3,5 i 5 metrów wysokości. Nazwa kompleksu wodospadów odnosi się do symbolu Rodła, czyli pochodzącego z lat 30. XX w. znaku przedstawiającego bieg rzeki Wisły używanego przez Związek Polaków w Niemczech.
8. Dolina Białej Wisełki jest atrakcją samą w sobie ze względu na liczne progi wodne, odkrywki skalne oraz pojedyncze wychodnie skalne. Spacerując Doliną Białej Wisełki możemy podziwiać część fliszu karpackiego, a dokładnie górne warstwy godulskie.

Warianty i modyfikacje

1. Komunikacja publiczna w Wiśle Czarnem nie jest zbyt rewelacyjna, więc jeśli chcemy dojechać autem, możemy trasę zamienić w pętlę. W tym celu trzeba przejść ok. 2 km między przystankami autobusowymi Wisła Czarne I oraz Wisła Czarne Fojtula. Droga jest jedna i wiedzie zalesionym brzegiem Jeziora Czerniańskiego.
2. Możemy także trasę wydłużyć o kilka kilometrów (w większości asfaltu) i pominąć Dolinę Czarnej Wisełki. W tym celu od przystanku autobusowego Wisła Czarne I idziemy w górę ulicą Zameczek, mijamy Rezydencję Prezydenta RP na Zadnim Groniu i dochodzimy do Przełęczy Szarcula. Wchodzimy na czerwony Główny Szlak Beskidzki (kierunek Barania Góra) i podążamy nim do skrzyżowania szlaków “Do Buka”, gdzie zmieniamy kolor szlaku na czarny i nim dochodzimy do Karolówki. Od Karolówki, niebieskim i zielonym szlakiem docieramy do Schroniska PTTK Przysłop. Wariant ten jest zdecydowanie dłuższy i bardziej czasochłonny, ale też bardziej widokowy.
3. Kierunek trasy został dobrany w kolejności tablic informacyjnych na ścieżce przyrodniczej “Barania Góra”. Idąc w tym kierunku, łagodniej zdobywamy wysokość, ale schronisko mamy wczesną porą dnia. Odwracając kierunek, trasa robi się znacznie bardziej stroma pod górę, ale schronisko jest niczym nagroda na zejściu z Baraniej Góry.

Wskazówki praktyczne

1. Trasa nawet jeżeli nie posiada “wyśrubowanych” parametrów potrafi dać w kość niejednemu górskiemu wyjadaczowi. Warto zatem przeznaczyć sobie na trasę cały dzień. Najbardziej męczące na trasie są zmiany nawierzchni. Osoby mające twarde górskie buty będą zmęczone długimi asfaltowymi przejściami (ok. 8 km z 16 km dystansu). Z kolei osoby bez górskiego obuwia odczują zmęczenie od dużej ilości luźnych kamieni oraz terenów podmokłych (w szczególności na Równiańskim Wierchu i Wierchu Wisełce). Najlepiej jest wyruszyć wcześnie rano, aby mieć spory zapas czasu. Prowiant w plecaku jest wręcz wymagany, ponieważ schronisko znajduje się w ⅓ trasy, czyli w zasadzie na początku wędrówki.
2. Punkty startu i mety obok przystanków autobusowych (przewoźnikiem jest firma Wispol) najlepiej sprawdzają się w dni robocze. Autobusy dojeżdżają tutaj z Ustronia oraz Wisły. Niestety, komunikacja publiczna w Wiśle Czarne nie jest najlepsza i może być problem z dobrym skomunikowaniem wcześnie rano lub późnym wieczorem.
3. W Wiśle Czarne jest kilka parkingów dla samochodów osobowych. Przy początku trasy, na czarnym szlaku turystycznym w Dolinie Czarnej Wisełki jest duży leśny parking (za Zajazdem “Wisełka”). Przy końcu trasy, na niebieskim szlaku turystycznym w Dolinie Białej Wisełki jest kilka parkingów. Niewielki płatny parking dla samochodów osobowych oraz autokarów jest przy remizie OSP w Wiśle Czarne, gdzie czasami ciężko o wolne miejsce parkingowe. Samochód można zostawić obok przystanku autobusowego Wisła Czarne Fojtula oraz na parkingach nad Jeziorem Czerniańskim (okolice posesji Wisła, ul. Czarne 8).
4. Dolina Białej Wisełki jest kuligowym zagłębiem Beskidów. W okresie zimowym jest tutaj bardziej tłoczno od wozów i sań niż na drodze do Morskiego Oka. Kuligi Doliną Białej Wisełki są bardzo popularne, ponieważ w okresie zimowym trasa jest naprawdę malownicza. Organizatorzy kuligów mają ofertę całoroczną, więc także bezśnieżną porą roku można skorzystać z przejażdżki po dolinie. Latem o wiele łatwiej się dogadać z furmanami, żeby zawieźli nas tylko w jedną stronę (najchętniej zawożą turystów do góry). Niemal każdy organizator kuligów ma tutaj swój szałas lub wiatę grillową (nie przyjmują gości ze szlaku), dzięki czemu można skorzystać z pakietu usług (ognisko z kiełbaską, przejażdżka, występ kapeli góralskiej). Miejscowe biura podróży mają specjalną ofertę dla turystów indywidualnych.
5. Gastronomia na trasie to trzy miejsca: Zajazd “Wisełka” na początku czarnego szlaku, Schronisko PTTK Przysłop w ⅓ wędrówki oraz niewielka rodzinna restauracja “U Wisełki” w budynku remizy OSP Wisła Czarne, prawie że na końcu niebieskiego szlaku turystycznego. Mimo “kuligowego zagłębia”, w Dolinie Białej Wisełki nie ma żadnej całorocznej restauracji, która oferowałaby wyżywienie dla gości ze szlaku. Sezonowo oraz w dni wolne bardzo sporadycznie trafia się, aby któryś z gospodarzy wiat lub szałasów przyjmował gości ze szlaku na kiełbaskę z ogniska lub serki z grilla. Nie można tego jednak traktować jako pewniak na trasie.