Ochodzita z Szańców w Koniakowie

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy na koniakowskim przysiółku Szańce, a dokładniej na przystanku autobusowym Koniaków Centrum obok remizy OSP.
2. Żółtym szlakiem turystycznym (kierunek Zwardoń PKP, Rupienka) idziemy do Koniakowa Fibaczki, gdzie znajduje się skrzyżowanie szlaków.
3. Na Fibaczce zmieniamy kolor szlaku na niebieski (kierunek Barania Góra), którym idziemy do przysiółka Pietraszyna (na stokach Ochodzitej).
4. Między budynkami o numerach 375 i 376 skręcamy w lewo pod górę do Karczmy Ochodzita. W tym miejscu żegnamy się ze znakowanym szlakiem PTTK, więc dalsza część wędrówki jest poza szlakiem.
5. Krótkie podejście doprowadza nas do Karczmy i drogi wojewódzkiej nr 943.
6. Przy Karczmie Ochodzita oraz krzyżu widzimy betonową drogę na szczyt Ochodzitej. Wchodzimy tą drogą na szczyt i schodzimy nią ze szczytu. Wejście na szczyt jest zatem w wariancie “tam i z powrotem”.
7. Spod Karczmy Ochodzita wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 943 schodzimy do Koniakowa Szańców, czyli do miejsca rozpoczęcia wędrówki.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Koniaków jest jedną z trzech miejscowości Gminy Istebna. Ciekawostką jest, że Istebna, Jaworzynka i Koniaków często są nazywane Trójwsią Beskidzką. Podziwiając te miejscowości z gór albo przejeżdżając przez nie, nie odczuwamy granic administracyjnych. Folklor oraz dziedzictwo kulturowe mieszkańców Trójwsi Beskidzkiej są jednorodne.
2. Koniaków ze średnią wysokością zabudowań na ok. 760 m n.p.m. jest nie tylko najwyżej położoną wsią Trójwsi Beskidzkiej, ale także całego województwa śląskiego. Wynika to m.in. z archaicznego układu góralskich przysiółków (charakterystycznego dla Trójwsi Beskidzkiej), gdzie centrum miejscowości oraz najgęstsza zabudowa jest na grzbiecie górskim, a nie w dolinach (jak w większości miejscowości górskich w Beskidach). Zabudowa rozrzedza się zatem od grzbietu ku dolinom, a nie odwrotnie.
3. Niczym komunikacyjny kręgosłup, grzbietem górskim przez Koniaków wije się droga wojewódzka nr 943. Pokrywa się ona z dawnym szlakiem handlowym (odnoga szlaku solnego zwaną cysorką, cesarką lub traktem cesarskim) łączącym Kraków, Morawy i Węgry.
4. Szańce są jednym z przysiółków Koniakowa tworzących symboliczne centrum miejscowości. Nazwa przysiółka wywodzi się od szańców, czyli fortyfikacji obronnych, które były wznoszone systematycznie w celu obrony przed zagrożeniem tureckim w okresie od połowy XVI w. do połowy XVIII w. Wówczas fortyfikacje chroniły granicy Księstwa Cieszyńskiego. Szańce w Koniakowie wchodziły w skład zespołu zwanego Szańcami Jabłonkowskimi, które były przy granicach Księstwa Cieszyńskiego z Węgrami i Polską. Swoją drogą, Szańce Jabłonkowskie niedaleko wsi Mosty (dzisiaj Republika Czeska) są atrakcyjnym miejscem na spacer z historią w tle.
5. Koniaków jest kojarzony z koronkami (m.in. słynne koniakowskie stringi), ale należy pamiętać, że heklowanie (czyli tworzenie koronek) jest tradycją całej Trójwsi Beskidzkiej związaną m.in. z wyszywaniem czepcy.
6. Idąc naszą trasą mijamy dawne tradycyjne góralskie przysiółki (np. Szańce, Legiery, Koryto, Grapka, Fibaczka, Pietraszyna). Oczywiście, już od dekad stawiane są nowe budynki, ale jednak nadal możemy podziwiać liczne drewniane tradycyjne góralskie domostwa i gospodarstwa na tle gór. Niewątpliwie dodaje to uroku całej trasie.
7. Ochodzita (894 m n.p.m.) jest jednym z najlepszych punktów widokowych w Beskidzie Śląskim. Ba! Niejednokrotnie zajmuje pierwsze miejsce w rankingach łatwo dostępnych punktów widokowych. Dookólna panorama obejmuje góry na terenie trzech państw (Polska, Czechy i Słowacja), wśród których są Beskidy, Tatry czy Mała Fatra.
8. Dla mieszkańców Trójwsi Beskidzkiej Ochodzita jest symboliczną górą. Niech zatem nie zdziwi nas ilość kapliczek oraz pomników na szczycie. Dzisiaj Ochodzita turystycznie dostępna jest wyłącznie pieszo lub rowerem. Dawniej, od strony zachodniej, na stokach Ochodzitej znajdował się ośrodek narciarski. Okolice nieczynnego wyciągu orczykowego wraz z ławeczką i polską flagą (powiewającą przez cały rok) są popularnym miejscem podziwiania zachodów słońca.
9. Przez tereny Trójwsi Beskidzkiej, od granicy przez Przełęcz Rupienka (672 m n.p.m.), szczyt Ochodzitej oraz grzbiet (pokrywający się z główną drogą) prowadzi Europejski Dział Wodny (zwany Wododziałem Europejskim) oddzielający zlewnię Morza Bałtyckiego od Morza Czarnego. Ponadto, na Ochodzitej, jest granica dorzeczy dwóch głównych polskich rzek: Odry oraz Wisły. Wody płynące z Ochodzitej do Czadeczki płyną do Morza Czarnego. Wody płynące z Ochodzitej do Olzy płyną do Odry, a dalej do Morza Bałtyckiego. Wody płynące z Ochodzitej do Czernej płyną do Wisły, a dalej do Morza Bałtyckiego.

Warianty i modyfikacje

1. Możemy wydłużyć trasę o jeszcze jeden punkt widokowy - Koczy Zamek (847 m n.p.m.). W tym celu, od Pietraszyny niebieskim szlakiem idziemy aż do Koczego Zamku (nie schodzimy ze szlaku w okolicy budynków nr 375 i 376). Z Koczego Zamku wracamy drogą wojewódzką nr 943 i wtedy odwiedzamy Ochodzitą. Od Ochodzitej do Szańców idziemy wzdłuż drogi wojewódzkiej.
2. Jeżeli stwierdzimy, że nie chcemy schodzić z Ochodzitej wzdłuż drogi wojewódzkiej, możemy zejść wzdłuż wyciągu orczykowego albo jedną z wielu wydeptanych ścieżek. Należy jednak mieć na uwadze, że wszystko to są tereny prywatne i może będzie trzeba szukać przejścia po nieogrodzonej działce.

Wskazówki praktyczne

1. Trasa zaczyna się w obrębie centrum Koniakowa. Najwięcej miejsc parkingowych znajdziemy przy Centrum Pasterskim, w sąsiedztwie szkoły oraz kościoła. Od Izby Pamięci Marii Gwarek do Centrum Pasterskiego jest szeroki obniżony chodnik, na którym również można parkować.
2. Początek trasy znajduje się tuż obok przystanku autobusowego Koniaków Centrum. Dojeżdżają tutaj autobusy z Wisły oraz Cieszyna. Przewoźnikiem jest firma Wispol.
3. Nawierzchnia na trasie to w ¾ asfalt i betonowe płyty. Odrobina terenu rozumianego jako polna droga trafia się nam na podejściu niebieskim szlakiem (od Rupienki do Pietraszyny) oraz na samym szczycie Ochodzitej.
4. Na Szańcach w Koniakowie znajduje się swoiste centrum turystyczne miejscowości. Nie ma dzisiaj śladu po dawnych fortyfikacjach, ale są za to izby związane z koronczarstwem (Muzeum Koronki w Centrum Koronki Koniakowskiej, Izba Pamięci Marii Gwarek i inne), jest miejsce spotkań z gawędziarzem i multiinstrumentalistą (Chata na Szańcach u Tadeusza Ruckiego), a także bacówka Piotra Kohuta wraz ze sklepem z rękodziełem i wystawą pasterską (Centrum Pasterskie w Koniakowie).
5. Ochodzita jest bardzo widokowym miejscem. Mnogość perspektyw, kadrów oraz kompozycji jest niemal nieograniczonym źródłem inspiracji dla wielu fotografów. Warto zatem zejść z wydeptanej szerokiej ścieżki i autentycznie pokręcić się po okolicach szczytu.
6. Ochodzita jest jednym z miejsc, gdzie swoje owce wypasa baca Piotr Kohut. Niemal codziennie w sezonie pasterskim możemy zobaczyć stado owiec na Ochodzitej. Jest to nie tylko świetna okazja do spotkania z tradycją, ale także sposób na interesującą pamiątkową fotografię.
7. Ochodzita jest rewelacyjnym i bardzo popularnym miejscem na plenery fotograficzne. Wschód słońca i mgły o poranku potrafią zachwycić.
8. Gastronomia na trasie wędrówki pojawia się w dwóch miejscach. W Koniakowie na Szańcach (czyli w punkcie startu i mety) są karczmy oraz restauracje serwujące od lat tradycyjne potrawy i cieszące się uznaniem miejscowych. Natomiast pod Ochodzitą, przy drodze wojewódzkiej nr 943, znajduje się bardzo duża drewniana Karczma Ochodzita (a przy niej potężny bezpłatny parking).
9. Kierunek trasy został dopasowany do jednego z najciekawszych momentów w ciągu dnia, czyli późnego popołudnia. Ruszając na trasę około dwóch godzin przed zachodem słońca, na szczycie Ochodzitej będziemy akurat w okresie najładniejszego spektaklu. Do Szańców wracamy wzdłuż drogi, a więc w bezpiecznych okolicznościach (pewien odcinek bez chodnika, dobrze mieć odblaski). Analogicznie, odwrócenie kierunku wędrówki (rozpoczęcie od Ochodzitej) może być dobrym sposobem na poranny spacer o wschodzie słońca.