Babia Góra Percią Akademików z Zawoi Markowej

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy obok końcowego przystanku autobusowego Zawoja Markowa.
2. Wchodzimy na zielony szlak turystyczny , którym docieramy do Schroniska PTTK na Markowych Szczawinach.
3. Przy schronisku zmieniamy kolor szlaku na żółty (skręcamy w lewo) w kierunku Babiej Góry Percią Akademików. Żółty szlak początkowo wiedzie tzw. Górnym Płajem, ale potem odbija w prawo na właściwą Perć Akademików.
4. Percią Akademików wchodzimy na Diablak, czyli na szczyt Babiej Góry.
5. Ze szczytu Babiej Góry schodzimy czerwonym Głównym Szlakiem Beskidzkim (kierunek Markowe Szczawiny) przez Przełęcz Brona do Schroniska PTTK na Markowych Szczawinach.
6. Od schroniska schodzimy zielonym szlakiem turystycznym do Zawoi Markowej.
7. Wędrówkę kończymy obok końcowego przystanku autobusowego Zawoja Markowa, czyli w miejscu rozpoczęcia trasy.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Babiogórski Park Narodowy jest atrakcją samą w sobie. Jednym z powodów, dla których utworzono park (1954 r.), był wyjątkowo dobrze zachowany piętrowy układ roślinności wraz z charakterystycznym dla Babiej Góry piętrem subalpejskim. Na Babiej Górze podziwiać możemy piętra roślinności: regiel dolny (700-1150 m n.p.m.), regiel górny (1150-1350 m n.p.m.), piętro kosodrzewiny (1350-1650 m n.p.m.) oraz piętro subalpejskie (1650-1725 m n.p.m.). Jedną z perełek florystycznych są babiogórskie endemity, czyli rośliny występujące wyłącznie w tym miejscu. Jednym z endemitów jest okrzyn jeleni uznawany za symbol parku. Endemitem jest także rogownica alpejska. Wybierając dojście na szczyt Babiej Góry przez Perć Akademików, wybieramy wariant najlepiej ukazujący zachowane piętra roślinności.
2. Polana Markowe Szczawiny to nie tylko schronisko górskie. To przede wszystkim miejsce ważne dla historii polskiej turystyki górskiej/beskidzkiej. W 1906 roku powstało tutaj pierwsze polskie schronisko w Beskidach (obecny budynek jest z 2009 r.). Na stokach Babiej Góry toczyła się “wojna na pędzle” między działaczami Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego a niemieckiego Beskidenverein, które miało swoje schronisko na orawskich stokach Babiej Góry (obiekt istniał w latach 1905-49). W schronisku na Markowych Szczawinach spotykało się wielu wspaniałych działaczy turystycznych, dzięki którym mamy dzisiaj wiele górskich schronisk oraz szlaków. Jeżeli chcemy poznać te i wiele innych wspaniałych historii, powinniśmy odwiedzić Babiogórski Ośrodek Historii Turystyki Górskiej znajdujący się w niewielkim drewnianym domku na Markowych Szczawinach (klucz do odebrania w bufecie schroniska).
3. Górny Płaj to dawna XIX-wieczna droga leśna wytyczona przez leśników Habsburgów. Szlak niebieski prowadzi tutaj na wysokości od 1000 do 1200 m n.p.m. i przecina pogranicze regla dolnego z reglem górnym. Na naszej trasie przejdziemy jedynie krótki fragment Górnego Płaju od Markowych Szczawin do Skrętu Ratowników.
4. Żółty szlak od Skrętu Ratowników do Diablaka nazywany jest Percią Akademików (rzadziej: Percią Akademicką). Szlak został wyznakowany w 1925 roku przez Władysława Midowicza przez najcenniejsze przyrodniczo i geologicznie tereny Babiej Góry. Warto poczytać o tym szlaku, ponieważ związane są z nim liczne historie mające wpływ na późniejszy kształt polskiej turystyki górskiej. Dla przykładu, to tutaj Władysław Midowicz w 1926 roku wprowadził trójpaskowy system znakowania szlaków stosowany do dzisiaj w całej Polsce, a także w Czechach i na Słowacji.
5. Przy żółtym szlaku, pod szczytem Babiej Góry między skałami ukryta jest Kaplica Matki Bożej Bolesnej nazywana Kaplicą Ludzi Gór. Kilka razy do roku odbywają się tutaj nabożeństwa, z czego - prawdopodobnie - największe podczas corocznego Zlotu Żywczaków.
6. Babia Góra jako rozległy masyw górski posiada kilka wierzchołków. Najbardziej znane są wierzchołki we wschodniej linii grzbietowej: Sokolica (1367 m n.p.m.), Kępa (1530 m n.p.m.), Gówniak (1617 m n.p.m.) oraz Diablak (1725 m n.p.m.). Diablak jest najwyższym wierzchołkiem Babiej Góry, dlatego jest szczytem Babiej Góry.
7. Diablak, szczyt Babiej Góry, to miejsce spotkania z państwową granicą polsko-słowacką. Co ciekawe, po stronie słowackiej Babia Góra jest objęta wyłącznie ochroną rezerwatu przyrody i obowiązują tam trochę inne zasady zwiedzania niż po polskiej stronie. Szczyt Babiej Góry od wieków przyciąga ludzi, więc znajdziemy tutaj tablice informujące o pierwszych zdobywcach, a także Karolu Wojtyle. Zdecydowanie, najbardziej kultowym miejscem Diablaka jest niewielki kamienny murek, który chroni przed silnymi porywistym wiatrem. Najczęściej jest to zimny wiatr z południa, tzw. Orawiak.
8. Babia Góra jest górą o charakterze granicznym. Przebiega tędy granica hydrologiczna, a dokładniej Europejski Dział Wodny (tzw. Wododział Europejski) oddzielający zlewnię Morza Czarnego na południu Europy od zlewni Morza Bałtyckiego na północy Europy. Grzbietem Wododziału Europejskiego wiedzie granica o charakterze historycznym. Północne stoki leżą na terenie Małopolski, natomiast południowe stoki leżą na terenie Orawy. Dawniej była tutaj także granica państwowa między Polską a Węgrami, która dzisiaj częściowo jest granicą państwową między Polską a Słowacją.
9. Widokowa jest cała trasa w piętrze kosodrzewiny oraz subalpejskim. Idąc Percią Akademików mamy widoki przede wszystkim na północ, tj. na Beskidy (Żywiecki, Makowski i Mały) oraz wyżyny (Śląską i Krakowsko-Częstochowską). Na grzbietowym odcinku od Diablaka do Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.) mamy widoki głównie na zachód, czyli głównie na Beskidy na terenie Polski, Słowacji oraz Czech (m.in. Beskid Żywiecki, Magura Orawska, Beskid Śląski, Beskid Śląsko-Morawski). Jedynie z kopuły szczytowej Babiej Góry możemy mówić o widokach dodatkowo na wschód, gdzie widzimy głównie Beskidy (Żywiecki, Makowski, Wyspowy i Gorce), ale można także dostrzec fragmenty Pienin. Widoki na południe podziwiać możemy ze szczytu Babiej Góry oraz z przejścia tzw. Przełęczą Zimną i Pośrednim Grzbietem. Widoki na południe są zdominowane przez rozległą Kotlinę Orawsko-Nowotarską i Tatry, ale możemy dostrzec także Niżne Tatry, Wielką i Małą Fatrę oraz Góry Choczańskie. Przy naprawdę rewelacyjnej widoczności, na zachodzie można dostrzec także Sudety Wschodnie z Jesionikami.

Warianty i modyfikacje

1. Ze względu na jednokierunkowy charakter Perci Akademików, nie możemy odwrócić kierunku przejścia całością trasy.
2. Możemy wydłużyć naszą górską pętlę. Schodząc z Markowych Szczawin, wybierzmy czarny szlak turystyczny przez Polanę Kaczmarczykową,  a potem niebieski szlak turystyczny do Zawoi Markowej. Takie wydłużenie pętli daje nam dwie korzyści: piękne widoki z Polany Kaczmarczykowej oraz znacznie łagodniejsze zejście, co po całodniowej wycieczce może mieć duże znaczenie. ;)
3. Jeśli mało nam widoków na Babią Górę i Tatry na raz, to możemy dodatkowo poszerzyć naszą trasę o szczyt Małej Babiej Góry (1517 m n.p.m.). Zielonym szlakiem “tam i z powrotem” z Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.) możemy przejść trasę w około pół godziny. W słoneczne weekendy oraz dni wolne, Mała Babia Góra stanowi “inny świat” z mniejszą ilością turystów, ciszą oraz spokojem. ;)

Wskazówki praktyczne

1. Przystanek autobusowy Zawoja Markowa, jest drugim po Zawoi Policzne, najlepiej skomunikowanym przystankiem u stóp Babiej Góry. Do Zawoi Markowej dojeżdżają busy z centrum Zawoi, a także z Makowa Podhalańskiego, Suchej Beskidzkiej oraz Krakowa.
2. W Zawoi Markowej znajdują się parkingi zaraz obok przystanku autobusowego. Gdybyśmy akurat trafili na ten jeden z nielicznych dni w roku, kiedy wszystkie miejsca są zajęte, możemy skorzystać z dodatkowych miejsc parkingowych niedaleko - obok Dyrekcji Babiogórskiego Parku Narodowego.
3. Przez część roku, wstęp do Babiogórskiego Parku Narodowego jest płatny. Opłaty za wstęp pobierane są w okresie od ostatniego weekendu marca do 30 listopada. Wchodząc na trasę w Zawoi Markowej, jesteśmy zobowiązani zakupić bilet w budce parku narodowego.
4. Perć Akademików jest najtrudniejszym szlakiem w Beskidach ze względu na znaczne przewyższenie na krótkim dystansie (508 m podejścia w 1,8 km dystansu) oraz ze względu na naturalne przeszkody. Charakter szlaku upodabnia go do szlaków tatrzańskich. Są tutaj łańcuchy oraz klamry, a osoby z lękiem wysokości i lękiem przestrzeni mogą czuć się niekomfortowo. Na Babią Górę można dojść łatwiejszymi szlakami (najpopularniejszy czerwony z Polany Krowiarki), więc jeżeli nie czujemy się pewnie, nie ryzykujmy. Perć Akademików jest szlakiem jednokierunkowym - tylko w górę. Perć Akademików jest także szlakiem zamykanym na okres zimowy. Te ograniczenie wynikają przede wszystkim z bezpieczeństwa.
5. Babia Góra bywa nazywana Matką Niepogód ze względu na szczególnie nagłe załamania pogody. Wybierając się na Babią Górę należy mieć ze sobą ekwipunek adekwatny do różnych warunków atmosferycznych. Babia Góra jest znana z silnych i bardzo zimnych porywistych wiatrów. Wcale nie tak rzadkim widokiem są turyści w ciepłych czapkach w okresie... letnich upałów. Słońce może parzyć w okolicznych miejscowościach, ale wystarczy że nad Babią Górą przejdzie zimny deszcz, szare chmury, zrobi się mgliście i wietrznie, a temperatura odczuwalna w kopule szczytowej zacznie drastycznie spadać. Czasami kilkakrotnie w ciągu wędrówki trzeba zakładać i zdejmować kurtkę. Dla przykładu, na Markowych Szczawinach może być ciepło, na Diablaku deszczowo i zimno, a na Przełęczy Brona znowu ciepło i sucho.
6. Na Babią Górę odpowiedzialny turysta idzie dobrze przygotowany. Warto przeczytać nasz tekst poradnikowy o turystyce beskidzkiej, gdzie tłumaczymy ubiór na cebulkę. Na Babiej Górze jest to bardzo ważne. Obuwie na Babią Górę powinno być obuwiem górskim. Szlaki posiadają tutaj “ułatwienia” w postaci kamiennych schodów, drewnianych barierek i innych im podobnych, ale jednak szlak ma charakter górski. Zdecydowanie, obuwie powinno mieć grubą podeszwę, abyśmy nie odcisnęli sobie na stopie odstających kamieni.
7. Rękawiczki na tej trasie wcale nie są takim głupim pomysłem, zwłaszcza w kontekście Perci Akademików. Łańcuchów oraz metalowych klamr jest niewiele, ale jednak chwytamy się różnych elementów szlaku. W deszczowe dni, często łapiemy się skał, na których ktoś przed nami stawiał krok. Skoro są deszczowe, wilgotne, mgliste warunki, to elementy szlaku mogą być śliskie i błotniste.
8. Perć Akademików nie jest szlakiem dla każdego. Z pewnością może to być wyzwanie dla osób z lękiem wysokości oraz lękiem przestrzeni. Perć Akademików może też być problematyczna dla osób mających problemy z nogami, zwłaszcza z ich wysokim podnoszeniem. Wyobraźmy sobie jedno miejsce, gdzie musimy wejść po drabinie, ale mamy wyłącznie co trzeci stopień zwykłej drabiny. Na klamrach i skałach obok nich musimy podnieść nogę wyżej niż na przeciętny taboret. Najbardziej problematycznych jest tylko kilka miejsc, ale warto wiedzieć o tym przed wyruszeniem na Perć Akademików. Cennym źródłem informacji jest strona Klubu Góry-Szlaki.
9. Żaden tekstowy opis nie “ogarnie” obszerności panoramy górskiej z Babiej Góry. W tekście możemy się posługiwać jedynie słowami kluczowymi albo nazwami charakterystycznych pasm górskich. Idąc na Babią Górę bez znajomości topografii, najlepiej mieć ze sobą papierowy album z panoramami. Papierowe wydania są do kupienia w budce Babiogórskiego Parku Narodowego, ale najbezpieczniej jest zaopatrzyć się w odpowiednią książeczkę będąc jeszcze w domu. Można się także posiłkować aplikacjami mobilnymi, np. aplikacją Polskie Góry. Korzystanie z takich aplikacji wymaga jednak kalibracji smartfona, a jeżeli się na tym nie znamy - możemy otrzymywać mylne dane.
10. Gastronomia na trasie to wyłącznie Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach. W Zawoi Markowej działa wyłącznie budka parku narodowego, gdzie dostaniemy najwyżej napoje oraz przekąski. Najbliższe restauracje znajdują się w głębi Zawoi.