Babia Góra i Markowe Szczawiny pętlą z Krowiarek

Plan wycieczki

1. Trasę zaczynamy na Polanie Krowiarki na Przełęczy Lipnickiej. Skrzyżowanie szlaków jest tuż obok budki Babiogórskiego Parku Narodowego.
2. Za znakami czerwonego Głównego Szlaku Beskidzkiego idziemy na Babią Górę.
3. Szlaku czerwonego trzymamy się również schodząc z Babiej Góry do Schroniska PTTK Markowe Szczawiny.
4. Od schroniska do Polany Krowiarki wracamy niebieskim szlakiem turystycznym , tzw. Górnym Płajem, obok Mokrego Stawku.
5. Wędrówkę kończymy na Polanie Krowiarki, czyli w miejscu rozpoczęcia trasy.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Babiogórski Park Narodowy jest atrakcją samą w sobie. Jednym z powodów, dla których utworzono park (1954 r.), był wyjątkowo dobrze zachowany piętrowy układ roślinności wraz z charakterystycznym dla Babiej Góry piętrem subalpejskim. Na Babiej Górze podziwiać możemy piętra roślinności: regiel dolny (700-1150 m n.p.m.), regiel górny (1150-1350 m n.p.m.), piętro kosodrzewiny (1350-1650 m n.p.m.) oraz piętro subalpejskie (1650-1725 m n.p.m.). Jedną z perełek florystycznych są babiogórskie endemity, czyli rośliny występujące wyłącznie w tym miejscu. Jednym z endemitów jest okrzyn jeleni uznawany za symbol parku. Endemitem jest także rogownica alpejska.
2. Krowiarki to nazwa polany znajdującej się na Przełęczy Lipnickiej (1012 m n.p.m.). Polana jest dzisiaj niewielka, a w zasadzie jest rozjeżdżona przez parkujące tutaj samochody. Dzisiaj należałoby mówić o “parkingu Krowiarki”. Zanim jednak pojawiły się tutaj samochody, polana była znacznie większa i służyła do wypasu krów. Wypasem krów zajmowały się kobiety, które nazywano “krowiarkami”. Na polanie oprócz tablic informacyjnych parku narodowego znajdziemy także dwa pomniki. Jako pierwszy stanął pomnik upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej z 1969 roku. Jako drugi stanął pomnik na cześć Jana Pawła II.
3. Sokolica (1367 m n.p.m.) jest jednym z wierzchołków w grzbiecie Babiej Góry (1725 m n.p.m.). Na naszej trasie, Sokolica jest pierwszym punktem widokowym. Panorama z Sokolicy robi wrażenie, ponieważ taras widokowy jest umiejscowiony na wysokiej półce skalnej. Dochodzi zatem do złudzenia optycznego, w którym znacznie mocniej odczuwamy przestrzeń, a masyw Babiej Góry wydaje się wyolbrzymiony. Nazwa Sokolicy wywodzi się prawdopodobnie od orła przedniego, którego miejscowa ludność myliła z sokołem.
4. Wędrówka czerwonym szlakiem od Przełęczy Lipnickiej do Przełęczy Brona ma charakter grzbietowy. Odczuwamy wówczas “schodkowy” układ grzbietu Babiej Góry, gdzie każdy “schodek” jest kolejnym wierzchołkiem. Na trasie naszej wędrówki, wyróżniamy następujące wierzchołki w grzbiecie Babiej Góry: Sokolica (1367 m n.p.m.), Kępa (1530 m n.p.m.), Gówniak (1617 m n.p.m.) oraz Diablak (1725 m n.p.m.). Diablak jest najwyższym wierzchołkiem Babiej Góry, dlatego jest szczytem Babiej Góry.
5. Diablak, szczyt Babiej Góry, to miejsce spotkania z państwową granicą polsko-słowacką. Co ciekawe, po stronie słowackiej Babia Góra jest objęta wyłącznie ochroną rezerwatu przyrody i obowiązują tam trochę inne zasady zwiedzania niż po polskiej stronie. Szczyt Babiej Góry od wieków przyciąga ludzi, więc znajdziemy tutaj tablice informujące o pierwszych zdobywcach, a także Karolu Wojtyle. Zdecydowanie, najbardziej kultowym miejscem Diablaka jest niewielki kamienny murek, który chroni przed silnym i porywistym wiatrem. Najczęściej jest to zimny wiatr z południa, tzw. Orawiak.
6. Babia Góra jest górą o charakterze granicznym. Przebiega tędy granica hydrologiczna, a dokładniej Europejski Dział Wodny (tzw. Wododział Europejski) oddzielający zlewnię Morza Czarnego na południu Europy od zlewni Morza Bałtyckiego na północy Europy. Grzbietem Wododziału Europejskiego wiedzie granica o charakterze historycznym. Północne stoki leżą na terenie Małopolski, natomiast południowe stoki leżą na terenie Orawy. Dawniej była tutaj także granica państwowa między Polską a Węgrami, która dzisiaj częściowo jest granicą państwową między Polską a Słowacją.
7. Pod szczytem Babiej Góry między skałami ukryta jest Kaplica Matki Bożej Bolesnej nazywana Kaplicą Ludzi Gór. Kilka razy do roku odbywają się tutaj nabożeństwa, z czego - prawdopodobnie - największe podczas corocznego Zlotu Żywczaków.
8. Widoki na trasie są na grzbietowym odcinku od Sokolicy do Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.). Na północy podziwiać możemy Beskidy (Żywiecki, Makowski i Mały) oraz wyżyny (Śląską i Krakowsko-Częstochowską). Na wschodzie widzimy głównie Beskidy (Żywiecki, Makowski, Wyspowy i Gorce), ale można także dostrzec fragmenty Pienin. Widoki na południe są zdominowane przez rozległą Kotlinę Orawsko-Nowotarską i Tatry, ale możemy dostrzec także Niżne Tatry, Wielką i Małą Fatrę oraz Góry Choczańskie. Na zachodzie z kolei znowu widzimy głównie Beskidy na terenie Polski, Słowacji oraz Czech (m.in. Beskid Żywiecki, Magura Orawska, Beskid Śląski, Beskid Śląsko-Morawski). Przy naprawdę rewelacyjnej widoczności, na zachodzie można dostrzec także Sudety Wschodnie z Jesionikami.
9. Polana Markowe Szczawiny to nie tylko schronisko górskie. To przede wszystkim miejsce ważne dla historii polskiej turystyki górskiej/beskidzkiej. W 1906 roku powstało tutaj pierwsze polskie schronisko w Beskidach (obecny budynek jest z 2009 r.). Na stokach Babiej Góry toczyła się “wojna na pędzle” między działaczami Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego a niemieckiego Beskidenverein, które miało swoje schronisko na orawskich stokach Babiej Góry (obiekt istniał w latach 1905-49). W schronisku na Markowych Szczawinach spotykało się wielu wspaniałych działaczy turystycznych, dzięki którym mamy dzisiaj wiele górskich schronisk oraz szlaków. Jeżeli chcemy poznać te i wiele innych wspaniałych historii, powinniśmy odwiedzić Babiogórski Ośrodek Historii Turystyki Górskiej znajdujący się w niewielkim drewnianym domku na Markowych Szczawinach (klucz do odebrania w bufecie schroniska).
10. Górny Płaj to dawna XIX-wieczna droga leśna wytyczona przez leśników Habsburgów. Szlak niebieski prowadzi tutaj na wysokości od 1000 do 1200 m n.p.m. i przecina pogranicze regla dolnego z reglem górnym. Jest to gładka droga, którą bez problemu można spacerować z wózkami. Droga wiedzie cały czas lasem, a jedynym jej urozmaiceniem jest kilka źródełek i Mokry Stawek.
11. Mokry Stawek jest największym (ok. 450 mᒾ) naturalnym zbiornikiem wodnym na stokach Babiej Góry. Pochodzenie stawu ma charakter osuwiskowy. Nie ma w nim na stałe żyjących ryb, a są jedynie płazy.

Warianty i modyfikacje

1. Jeżeli korzystamy z komunikacji publicznej po północnej stronie Babiej Góry (Zawoja), powinniśmy dołożyć przejście z Zawoi Policzne niebieskim szlakiem na Polanę Krowiarki “tam i z powrotem”.
2. Jeżeli korzystamy z przystanku autobusowego Zawoja Policzne, możemy także trasę zamienić na pętlę z pominięciem Górnego Płaju i Mokrego Stawku. Niebieskim szlakiem idziemy na Polanę Krowiarki, potem do Schroniska PTTK na Markowych Szczawinach idziemy czerwonym szlakiem (zgodnie z opisem trasy). Od schroniska najpierw schodzimy czarnym szlakiem na Sulową Cyrhlę, skąd niebieskim szlakiem schodzimy do przystanku autobusowego Zawoja Policzne.
3. Jeżeli korzystamy z komunikacji publicznej po południowej stronie Babiej Góry (Zubrzyca Górna), powinniśmy wysiąść na przystanku Zubrzyca Górna Muzeum i dojść na Polanę Krowiarki zielonym szlakiem turystycznym . Możemy jeszcze z końcowego przystanku w Zubrzycy Górnej dojść do Polany Krowiarki wzdłuż głównej drogi wojewódzkiej 957.
4. Jeśli mamy ochotę spojrzeć na Babią Górę z nieco innej perspektywy, możemy na Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.) odbić na zielony szlak w kierunku Małej Babiej Góry (1517 m n.p.m.). Możemy wejść i zejść na Małą Babią Górę “tam i z powrotem” z Przełęczy Brona.
5. Możemy także znacznie wydłużyć naszą pętlę o Małą Babią Górę. W tym celu idziemy zielonym szlakiem z Przełęczy Brona na Małą Babią Górę i dalej aż do Żywieckich Rozstajów, a na których wchodzimy na czerwony Główny Szlak Beskidzki do Markowych Szczawin. Zgodnie z opisem trasy przechodzimy pierwszą część trasy od Polany Krowiarki do Przełęczy Brona oraz ostatnią część trasy Górnym Płajem od Markowych Szczawin do Polany Krowiarki.

Wskazówki praktyczne

1. Zdecydowanie najlepiej na tę trasę babiogórskimi szlakami wybrać się samochodem, który zostawimy na jednym z parkingów przy Polanie Krowiarki. Są tam parkingi płatne i parkingi bezpłatne.
2. Jeżeli jednak jesteśmy skazani na komunikację publiczną, musimy wiedzieć, że przez Przełęcz Lipnicką kursuje dosłownie “kilka busów na krzyż” i ciężko jest się dopasować do rozkładu jazdy. Firma Maja Bus od kilku lat posiada bezpośrednie połączenie z Krakowa na Polanę Krowiarki, jeden kurs poranny i jeden kurs wieczorny.
3. Przystanek autobusowy z dużą ilością połączeń najbliżej Polany Krowiarki to Zawoja Policzne. Dojeżdżają tam busy z Krakowa, Suchej Beskidzkiej, Makowa Podhalańskiego oraz Zawoi.
4. Przez część roku, wstęp do Babiogórskiego Parku Narodowego jest płatny. Opłaty za wstęp pobierane są w okresie od ostatniego weekendu marca do 30 listopada. Wchodząc na trasę na Polanie Krowiarki, jesteśmy zobowiązani zakupić bilet w budce parku narodowego.
5. Babia Góra bywa nazywana Matką Niepogód ze względu na szczególnie nagłe załamania pogody. Wybierając się na Babią Górę należy mieć ze sobą ekwipunek adekwatny do różnych warunków atmosferycznych. Babia Góra jest znana z silnych i bardzo zimnych porywistych wiatrów. Wcale nie tak rzadkim widokiem są turyści w ciepłych czapkach w okresie... letnich upałów. Słońce może parzyć w okolicznych miejscowościach, ale wystarczy że nad Babią Górą przejdzie zimny deszcz, szare chmury, zrobi się mgliście i wietrznie, a temperatura odczuwalna w kopule szczytowej zacznie drastycznie spadać. Czasami kilkakrotnie w ciągu wędrówki trzeba zakładać i zdejmować kurtkę. Dla przykładu, na Kępie może być ciepło, na Diablaku deszczowo i zimno, a na Przełęczy Brona znowu ciepło i sucho.
6. Na Babią Górę odpowiedzialny turysta idzie dobrze przygotowany. Warto przeczytać nasz tekst poradnikowy o turystyce beskidzkiej, gdzie tłumaczymy ubiór na cebulkę. Na Babiej Górze jest to bardzo ważne. Obuwie na Babią Górę powinno być obuwiem górskim. Szlaki posiadają tutaj “ułatwienia” w postaci kamiennych schodów, drewnianych barierek i innych im podobnych, ale jednak szlak ma charakter górski. Zdecydowanie, obuwie powinno mieć grubą podeszwę, abyśmy nie odcisnęli sobie na stopie odstających kamieni.
7. Żaden tekstowy opis nie “ogarnie” obszerności panoramy górskiej z Babiej Góry. W tekście możemy się posługiwać jedynie słowami kluczowymi albo nazwami charakterystycznych pasm górskich. Idąc na Babią Górę bez znajomości topografii, najlepiej mieć ze sobą papierowy album z panoramami. Papierowe wydania są do kupienia w budce Babiogórskiego Parku Narodowego, ale najbezpieczniej jest zaopatrzyć się w odpowiednią książeczkę będąc jeszcze w domu. Można się także posiłkować aplikacjami mobilnymi, np. aplikacją Polskie Góry. Korzystanie z takich aplikacji wymaga jednak kalibracji smartfona, a jeżeli się na tym nie znamy - możemy otrzymywać mylne dane.
8. Gastronomia na trasie to wyłącznie Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach. Na części map jest zaznaczony budynek “bufetu górskiego” na Polanie Krowiarki, ale w momencie pisania tego tekstu obiekt stoi nieczynny “w budowie” od kilku lat.