Schronisko Koliba na Łapsowej Polanie z Kowańca w Nowym Targu

Plan wycieczki

1. Wędrówkę zaczynamy obok przystanku autobusowego MZK Kowaniec Osiedle Robów. Początek szlaków znajduje się przy mostku na skrzyżowaniu ulic Kowaniec i Osiedle Robów.
2. Zielonym szlakiem wspinamy się na Bukowinę Obidowską (1039 m n.p.m.), po drodze mijając polany Bernadowa i Kotlarka.
3. Na Bukowinie Obidowskiej skręcamy w lewo w czarny szlak turystyczny (kierunek Klikuszowa).
4. Na Polanie Łapsowej Wyżniej natrafiamy na kolejne skrzyżowanie szlaków i kapliczkę św. Bartłomieja. Zmieniamy tam kolor szlaku na niebieski .
5. Niebieskim szlakiem, obok Schroniska Koliba na Łapsowej Polanie, schodzimy do Nowego Targu Kowańca.
6. Wędrówkę kończymy obok przystanku autobusowego MZK Kowaniec Osiedle Robów, czyli w miejscu rozpoczęcia wędrówki.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Warto wiedzieć, iż Nowy Targ jest historyczną i kulturową stolicą Podhala (a nie Zakopane). Nowy Targ bywa zaliczany do miast założonych przez Kazimierza Wielkiego, ponieważ nadał on powtórny przywilej lokacyjny miasta w dniu 22 czerwca 1346 roku. Kowaniec to z kolei dawna osada, która została włączona w ramy administracyjne stolicy Podhala. W Kowańcu znajdziemy zabudowę typowo willową, ponieważ w dwudziestoleciu międzywojennym Kowaniec rozwijał się jako osada wędkarska oraz letnisko. Znaczna część zabudowy willowej jest wykonana w stylu zakopiańskim.
2. Główny grzbiet Gorców stanowi północną granicę Podhala. Kultura górali podhalańskich w wielu aspektach różni się od kultury zagórzan (zamieszkujących m.in. północną część Gorców). Jedną z różnic widocznych gołym okiem jest gęste rozłożenie zabudowanych polan pasterskich po podhalańskiej stronie. Idąc zielonym oraz żółtym szlakiem wielokrotnie mijamy polany do dzisiaj zabudowane starymi gospodarczymi letniakami, domami całorocznymi, jak i letniskowymi. Na naszej trasie mijamy kilka polan, które i tak są jednymi z rzadziej rozmieszczonych i zabudowanych.
3. Polana Kotlarka nawiązuje do historii społeczności cygańskiej, która jest licznie obecna w Nowym Targu i okolicach. Nowotarska społeczność cygańska należąca do Bergitka Roma zamieszkuje dzisiaj dolne tereny Nowego Targu. Dawniej zamieszkiwali Kotlarkę nad Robowem, gdzie wyrabiali kotły (stąd nazwa Kotlarka).
4. Widoki z Polany Kotlarka są zdominowane przez Tatry na południu. Kręcąc się po polanie, możemy także dostrzec Magurę Spiską i Pieniny Spiskie (na wschód od Tatr) oraz tereny Magury Orawskiej (na zachód od Tatr). Polana Kotlarka jest najbardziej widokowym punktem na trasie.
5. Bukowina Obidowska (1039 m n.p.m.) nie rzuca się za bardzo w oczy w górskiej panoramie ani na mapach turystycznych. Jest za to bardzo interesująca z przyrodniczego punktu widzenia. Gospodarka pasterska na wielu polanach i łąkach jest nadal czynnie uprawiana, co skutkuje stałymi stanowiskami wielu roślin o pasterskich korzeniach. W okresie wczesnej wiosny możemy podziwiać tutaj kwitnące łany krokusów (szafranów spiskich), w okresie późnego lata - liczne stanowiska dziewięćsiła bezłodygowego. Ponadto, na Bukowinie Obidowskiej stwierdzono występowanie widlicza Isslera – bardzo rzadkiej rośliny z rodziny widłakowatych, która w Polsce znana jest zaledwie z kilkunastu stanowisk.
6. Skrzyżowanie szlaku czarnego ze szlakiem niebieskim znajduje się w sąsiedztwie szczytu Bukowiny Obidowskiej. Na części map miejsce to nazywane jest po prostu “Łapsowa”. Miejscowi jednak stosują bardziej rozbudowaną nazwę: Polana Łapsowa Wyżna. Nazwa Polany Łapsowej (Wyżnej i Niżnej) pochodzi od Bartłomieja Łapsy (błędnie: Łapszy), czyli właściciela polany, który w 1903 roku ufundował murowaną kapliczkę św. Bartłomieja. Do czasu remontu w 2005 roku, kapliczka była znana z oryginalnego napisu „Górom na urodę, ludziom na przystanienie”.
7. Polana Łapsowa Niżna, na której stoi budynek Schroniska Koliba na Łapsowej Polanie, ma naprawdę ciekawą historię. Początki polany - podobnie jak wielu innych w okolicy - związane są z powołoskim pasterstwem. Jednak już w latach 30. ubiegłego wieku, polanę wykupiła szkoła rolnicza w Nowym Targu, a uczniowie zajmowali się tutaj doświadczalnym wypasem owiec. W latach 1941-42 stanął obecny budynek, który początkowo był… owczarnią (stajnią dla owiec). W czasach PRLu budynek przejęło nowotarskie przedsiębiorstwo gospodarki komunalnej i w latach 70. XX w. uruchomiło turystyczne schronisko “Koliba na Łapsowej Polanie” w budynku dawnej owczarni. Później budynek przez lata stał niedostępny dla turystów. Od 2017 roku, miasto Nowy Targ dzierżawi budynek prywatnemu gospodarzowi, a ten prowadzi tutaj klimatyczne i popularne Schronisko Koliba na Łapsowej Polanie.
8. Przy takiej historii schroniska oraz polany, nikogo nie dziwi rzeźba owcy stojąca obok schroniska. Mało kto już zastanawia się skąd rzeźba się tutaj wzięła. Tymczasem jest to rzeźba autorstwa Michała Batkiewicza będąca częścią, tzw. owczego szlaku w Nowym Targu. Pierwsza rzeźba “owca-lotniczka” stanęła przy lotnisku i aeroklubie w Nowym Targu. Druga rzeźba “owca-rowerzystka” stanęła przy kładce nad Białym Dunajcem. Obok schroniska mamy trzecią rzeźbę “owcę-turystkę”. W momencie pisania tego tekstu, szlak liczy trzy rzeźby. Są jednak pomysły na kolejne…
9. Wychodząc z lasu za znakami niebieskiego szlaku, natrafiamy na nowotarskie osiedle Marfiana Góra (rzadziej: Marchwiana Góra). Nie czujemy się tutaj jak w powiatowym mieście, lecz jak na typowej górskiej wiosce. Rozległe pola uprawne po bokach, rzadka zabudowa wzdłuż głównej drogi i majestatyczne Tatry w tle. Marfiana Góra swoim klimatem nawiązuje do typowej podhalańskiej sielanki, o której tak chętnie rozpisywali się młodopolscy literaci. Miejmy te górnolotne myśli i górskie krajobrazy przed oczami, jak będziemy podążać blisko 2,5 km bezdusznym asfaltem. ;)

Warianty i modyfikacje

1. Jeżeli zależy nam na samej Łapsowej Polanie, możemy trasę zamienić w wariant “tam i z powrotem”. Wystarczy dojechać samochodem do końca Marfianej Góry, skąd niebieskim szlakiem w niecałe 45 minut dojdziemy do schroniska.

Wskazówki praktyczne

1. Nowy Targ jest miejscowością bardzo dobrze skomunikowaną. Do centrum Nowego Targu dojeżdżają autobusy i busy z prawie wszystkich miejscowości powiatu nowotarskiego i tatrzańskiego. Ponadto, centrum Nowego Targu jest skomunikowane autobusami i pociągami dalekobieżnymi ze sporą częścią kraju (głównie z Krakowem i Zakopanem) za sprawą bliskości do Tatr i Pienin.
2. Na przystanek autobusowy Kowaniec Osiedle Robów dojeżdżają autobusy MZK Nowy Targ o numerach linii 2, 3, 4, 10 i 12. Patrząc na mapy i na rozkłady jazdy można się nieźle pogubić, ponieważ w 2019 roku w Nowym Targu zmieniono nazwy części przystanków autobusowych. Aktualna nazwa naszego przystanku brzmi “Kowaniec Osiedle Robów”, ale na wielu mapach możemy trafić na starą nazwę “Kowaniec Dom Dziecka”.
3. Idąc przez osiedle Marfiana Góra oraz Zadział możemy trafić na dobrze oznakowane przystanki autobusowe bez rozkładów jazdy. Brak tabliczek z odjazdami autobusów nie wynika z wandalizmu, lecz z braku stałych linii autobusowych. Nie warto zatem tam czekać na autobus.
4. W Nowym Targu Kowańcu nie ma swobody w parkowaniu samochodów. Jedyny całoroczny ogólnodostępny parking znajduje się przy Długiej Polanie na Oleksówkach, przy zielonym szlaku. Jest to dość daleko od naszego szlaku. W sezonie letnim dobrym miejscem do zaparkowania samochodu jest pusty parking przy wyciągu orczykowym na osiedlu Zadział. Jest to jednak teren prywatny, więc może być potrzebna zgoda właściciela. Odradzamy także pozostawianie samochodów na cały dzień przy płatnych parkingach sklepów albo przy miejscach “do 15 minut” obok szkoły. Najbezpieczniejsza opcja to zaparkowanie samochodu w centrum Nowego Targu (np. w okolicy Nowej Targowicy lub ul. Kościuszki) i dotarcie do Kowańca pieszo bądź komunikacją publiczną.
5. Na końcu Marfianej Góry (za remizą OSP) jest dosłownie kilka miejsc parkingowych. Jeżeli przyjedziemy odpowiednio wcześnie rano, jest szansa, że będą tam wolne miejsca. Nie jest to oznakowany parking turystyczny. Częstym widokiem są również samochody zaparkowane na ostatnim przystanku autobusowym.
6. Gastronomia na trasie to wyłącznie Schronisko Koliba na Łapsowej Polanie. W Kowańcu przy szlaku na próżno szukać karczmy lub restauracji. Jest to jednak na tyle blisko starówki Nowego Targu, że wybór lokali w centrum miasta zadowoli nawet najbardziej wybrednych. :)
7. Trasa prowadzi typowymi gorczańskimi drogami leśnymi. W zaledwie kilku miejscach są to wąskie dróżki z kamieniami bądź wystającymi korzeniami. Jest także bardzo dużo piasku, który w okresie suszy wciska się wszędzie (obuwie powinno być pełne). Licząc początek zielonego szlaku oraz koniec niebieskiego szlaku, łącznie w trakcie wędrówki przejdziemy blisko 4 km asfaltu.
8. Wędrując tą trasą nie wchodzimy na tereny Gorczańskiego Parku Narodowego. Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że większość terenów “nieparkowych” w Gorcach to tereny prywatne. Gospodarkę leśną prowadzą tutaj specjalnie powołane wspólnoty leśne. Brzmi to dla wielu zaskakująco, ale górale traktują tą część Gorców jak każdy inny las i pola w sąsiedztwie wsi. Niech nas zatem nie zdziwi dźwięk pilarki, widok samochodów terenowych lub ciągników. Niezrozumienie sytuacji przez Turystów i zarzucanie góralom “rozjeżdżania parku narodowego” (którego tam nie ma) to niestety częsty powód sporów na szlakach. Efektem tego są liczne tablice “teren prywatny”, “wstęp wzbroniony” albo wręcz manifesty edukujące turystów co do miejsca, w którym się znajdują.