Do św. Onufrego na Górze Chełm ze Stryszowa do Zembrzyc

Plan wycieczki

1. Nasza trasa zaczyna się na parkingu przy budynku stacji kolejowej w Stryszowie.
2. Stojąc przy dworcu i mając budynek za plecami idziemy główną drogą na wschód w kierunku szkoły podstawowej oraz Zakrzowa.
3. Po około 200 m wędrówki równolegle do torów, na wysokości ośrodka zdrowia i przejazdu kolejowego, docieramy do skrzyżowania dróg. W tym miejscu wchodzimy na niebieski szlak turystyczny prowadzący na górę Chełm (603 m n.p.m.). Aż do szczytu góry idziemy za znakami tego niebieskiego szlaku.
4. Szlak niebieski kończy się przy kapliczce z figurą św. Onufrego na szczycie Chełmu. W tym miejscu zmieniamy kolor szlaku na czerwony Mały Szlak Beskidzki w kierunku Zembrzyc. 100 m cofamy się razem z niebieskim szlakiem, ale potem idziemy już tylko czerwonym szlakiem.
5. Czerwony szlak sprowadza nas do Zembrzyc, najpierw do przystanku autobusowego na rynku, a potem do stacji kolejowej.
6. Wycieczkę kończymy przy stacji kolejowej Zembrzyce, obok drogi krajowej nr 28 i przystanku autobusowego.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Stryszów to jedna z ciekawszych miejscowości leżących na Pogórzu Wielkickim (wg najnowszych podziałów) w sąsiedztwie Beskidu Makowskiego. Będąc w Stryszowie warto odwiedzić muzeum Oddział Zamku Królewskiego na Wawelu mieszczący się w XVI-wiecznym dworze (przy niebieskim szlaku bardzo blisko stacji kolejowej).
2. Idąc niebieskim szlakiem mijamy zabytkowy kościół z XVIII w. pw. św. Jana Kantego, który pochodzi z małopolskiego miasteczka Kęty w pobliżu Beskidu Małego.
3. Szlak niebieski łączy górę Żar (527 m n.p.m.) z górą (603 m n.p.m.) i nawiązuje częściowo do dawnego szlaku pielgrzymkowego (pątniczego) w kierunku Kalwarii Zebrzydowskiej.
4. Na szczycie góry Chełm stoi figura św Onufrego (z 1564 roku), patrona wędrowców i pielgrzymów. Przez Chełm prowadziły szlaki pielgrzymkowe z sąsiednich miejscowości, dolin i regionów. Jeszcze w XIX w. figura była obrotowa. Wędrowiec obracał figurę w kierunku dalszej wędrówki.
5. Góra Chełm, podobnie jak prawie cały Beskid Makowski, w okresie wojen światowych była miejscem nader szczególnym. W okresie II Wojny Światowej bardzo silny był ruch partyzancki w Beskidzie Średnim, o czym świadczą mijane na trasie tablice informacyjne, nagrobki oraz symboliczne drewniane krzyże z gałęzi brzozy.
6. Czerwony szlak to Mały Szlak Beskidzki, o długości 137 kilometrów, łączący Straconkę w Bielsku-Białej (Beskid Mały) i Luboń Wielki (Beskid Wyspowy) nad Rabką-Zaryte. MSB to czwarty pod względem długości szlak turystyczny w polskich Karpatach.
7. Z kilku miejsc na trasie pojawiają się widoki na Jezioro Mucharskie, czyli uruchomiony w 2019 roku sztuczny zbiornik na rzece Skawie, którego wody spiętrza zapora Świnna Poręba.
8. Większość trasy jest zalesiona, ale m.in. w okolicy Marcówki oraz Starowidza pojawiają się piękne widoki na południe w kierunku Beskidu Makowskiego i Żywieckiego z dominującą sylwetką Babiej Góry (1725 m n.p.m.).
9. Na całej trasie mijamy wiele przykładów tradycyjnego budownictwa charakterystycznego dla pogranicza pogórzy i Beskidów. Jednym z ciekawszych miejsc pod tym względem jest przysiółek Kramarki na granicy Stryszowa i Marcówki. Dodatkowo, na niewielkiej przełęczy znajduje się okazała kapliczka.
10. Zembrzyce pochodzą z XIV w. (tak jak Stryszów) i mają charakter urokliwego małego miasteczka wtopionego w górski krajobraz Beskidu Małego i Makowskiego. Podczas wędrówki warto pobłądzić po bocznych uliczkach, ponieważ można natrafić na przykłady dawnej szeregowej zabudowy drewnianej albo XIX-wieczny dwór. Tutejsi mieszkańcy prawili się garbowaniem skór, co widać w krajobrazie chociażby na przykładzie dużej garbarni.

Warianty i modyfikacje

1. Chcąc zaoszczędzić nieco dystansu, albo uniknąć kiepskiego oznakowania szlaku za cmentarzem parafialnym w Stryszowie, można od dworca kolejowego iść drogą asfaltową aż do przysiółka Podchełm. Dalej już zgodnie z opisem trasy niebieskim szlakiem na szczyt Chełmu.

Wskazówki praktyczne

1. Między Zembrzycami a Stryszowem kursują pociągi z Suchej Beskidzkiej w kierunku Krakowa (i odwrotnie). Między Stryszowem a Zembrzycami jeżdżą także busy, ale kolej jest tutaj zdecydowanie najpewniejszym środkiem transportu. Dodatkowo, pociąg jedzie widokowym wiaduktem nad Jeziorem Mucharskim.
2. Parkingi w Stryszowie znajdują się w sąsiedztwie dworca kolejowego, przy ośrodku zdrowia, obok boiska LKS oraz przy muzeum Dwór w Stryszowie.
3. Parkingi w Zembrzycach znajdują się w sąsiedztwie rynku. Jest także niewielki parking obok stacji kolejowej.
4. Najpewniejszy sposób na zorganizowanie wycieczki, gdy poruszamy się samochodem, to zostawienie auta w godzinach porannych w Zembrzycach i przejazd pociągiem do Stryszowa.
5. Na trasie wycieczki nie ma żadnej gastronomii rozumianej jako schronisko turystyczne lub bufet turystyczny. W Stryszowie oraz Zembrzycach nie znajdziemy restauracji czy karczmy. Z turystycznego punktu widzenia, gastronomia pojawia się w Suchej Beskidzkie oraz przy DK 28 w kierunku Wadowic.
6. Nawierzchnia podczas wycieczki bardziej pasuje pod obuwie spacerowe niż górskie. Terenu rozumianego jako kamienie, błoto lub wystające korzenie jest niewiele (ok. ⅕ trasy). Większość trasy to asfaltowe drogi oraz szutrowe drogi leśne.
7. Oznakowanie szlaku niebieskiego może budzić wątpliwości na odcinku od cmentarza parafialnego w Stryszowie po przysiółek Podchełm. Łatwo przeoczyć skręt w lewo (zejście z asfaltu w zarastającą polną drogę) oraz ciężko dostrzec oznakowanie. Warto na tym odcinku wspomagać się mapą.
8. Sugerując się mapami można odnieść wrażenie, że trasa wręcz omija punkty widokowe (polany, łąki, itp.). W praktyce jednak jest to obszar o dużej ilości domków letniskowych i prywatnych działek, przez co szlak kluczy między nimi. Coś co na mapie wygląda jak polana, w praktyce może być ogrodzonym domkiem letniskowym. Ilość tabliczek “teren prywatny - wstęp wzbroniony” może być zaskakująca dla osób wędrujących po raz pierwszy w Beskidzie Makowskim.
9. Dwa ciekawe punkty widokowe znajdują się:
   • w Marcówce poniżej kapliczki
   • między Starowidzem a osiedlem Bałdyse