Błatnia i Cisowe od dawnego uzdrowiska w Jaworzu

Plan wycieczki

1. Wędrówkę zaczynamy na w Jaworzu Górnym obok przystanku autobusowego. Wchodzimy na żółty szlak turystyczny na Błatnią.
2. Spod Schroniska PTTK na Błatniej wchodzimy na czerwony szlak , którym przechodzimy przez widokowy grzbiet Cisowych.
3. Czerwonym szlakiem schodzimy do Jaworza Nałęża, gdzie kończymy wycieczkę obok przystanku autobusowego i kościele pw. św. Jana Nepomucena.

Atrakcje i walory krajobrazowe

1. Podchodząc żółtym szlakiem w kierunku Przełęczy Pod Przykrą (802 m n.p.m.) można podziwiać widoki na pogranicze Jaworza i Bielska-Białej, a także na góry Beskidu Śląskiego nad doliną Wapienicy, w tym Szyndzielnię (1028 m n.p.m.).
2. Na Błatniej od strony Jaworza znajdują się tablice informacyjne poświęcone dawnym mieszkańcom Błatniej i Gminy Jaworze. Dowiemy się z nich kto mieszkał na Błatniej i czym ci ludzie się zajmowali.
3. Widoki ze szczytu Błatniej to przede wszystkim widoki na polską część Beskidu Śląskiego od Skrzycznego (1257 m n.p.m.) na południowym-wschodzie po Czantorię Wielką (995 m n.p.m.) na zachodzie. Patrząc na północ widzimy rozległe płaskie przestrzenie pogranicza Wyżyny Śląskiej, Kotliny Oświęcimskiej oraz Pogórza Cieszyńskiego.
4. Schronisko PTTK na Błatniej zostało otwarte w 1926 roku z inicjatywy niemieckiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody (niem. Naturfreunde) z Aleksandrowic, dzisiejszej dzielnicy Bielska-Białej. Lokalizacja schroniska poniżej szczytu miała uchronić obiekt przed silnymi porywistymi wiatrami, które bardzo często przetaczają się przez halę szczytową na Błatniej. Widać to chociażby po charakterystycznych bukach przy żółtym szlaku w kierunku Klimczoka (1117 m n.p.m.)
5. W okolicy Błatniej, na Bukowym Groniu oraz na Cisowych znajdują się najwyżej położone góralskie przysiółki Brennej. Jest to także powód, dla którego Gmina Brenna wydała informator o licznych dobrze zachowanych górskich kapliczkach na stokach górskich odchodzących od szczytu Błatniej.
6. Z 12  na 13 maja 1946 roku na grzbiecie między Błatnią a Wielką Cisową zginęło 9 funkcjonariuszy MO i UB podczas bitwy z NSZ-owskim oddziałem Henryka Flamego (pseudonim “Bartek”). Wydarzenie to upamiętnia obelisk poniżej szczytu Wielkiej Cisowej (tablicę z obelisku usunięto przełomem lat 80. i 90. XX w.), obok którego stoi krzyż. Obecnie na obelisku znajduje się tablica upamiętniająca żołnierzy NSZ.
7. Przejście grzbietem od Wielkiej Cisowej, przez Małą Cisową w kierunku Czupla, dostarcza wielu doznań natury estetycznej. Szlak wiedzie dawną halą pasterską (obecnie zarastającą). Po bokach co jakiś czas możemy zaobserwować drewniane góralskie domostwa (w dużej mierze pełniące dzisiaj funkcje domków letniskowych). Przy bardzo dobrej widoczności, z niektórych prześwitów w lesie można dostrzec hałdy i miasta w okolicach Rybnickiego oraz Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
8. Brenna nazywana była miejscowością kamieniarzy, a to za sprawą występującego w dolinie Brennicy piaskowca godulskiego (zwanego także breńskim). Na terenie Brennej znajduje się kilkanaście kamieniołomów, z których dzisiaj tylko kilka jest czynnych. Największy z breńskich kamieniołomów znajduje się na zachodnich stokach Czupla, tuż poniżej czerwonego szlaku z Wielkiej Cisowej do Jaworza.
9. W Jaworzu Nałężu, niedaleko przystanku autobusowego oraz kościoła pw. św. Jana Nepomucena, jest zrekonstruowany kamienny piec hutniczy. W Jaworzu Nałężu, w dolinie potoku Jasionka, w latach 1825-1860 działała huta szkła należąca do ówczesnych właścicieli Jaworza - rodziny Saint-Genois d’Anneaucourt.
10. Będąc na terenie Gminy Jaworze, warto wybrać się na krótki spacer po urokliwej zabudowie dawnego uzdrowiska w Jaworzu Centrum. Park z alejkami, tężnia solankowa oraz zabytkowe kościoły (ewangelicki i rzymsko-katolicki) stanowią piękną bazę na rekreacyjny spacer. Warto przejść się do zabytkowej Glorietty na Goruszce w centrum Jaworza oraz obejrzeć kilka zachowanych budynków z czasów świetności uzdrowiska. Jaworze bywa traktowane przez mieszkańców Bielska-Białej jako teren rekreacyjny, jest więc kilka kawiarni oraz restauracji.

Warianty i modyfikacje

1. Z Błatniej do Jaworza Nałęża można także dojść dwoma szlakami tematycznymi: szlakiem szklanym wytyczonym przez Gminę Jaworze (oznaczenie literą “S” na drzewach) oraz szlakiem harcerskim wytyczonym przez harcerzy mających swój ośrodek obozowy w Nałężu (szlak oznaczony literą “H” na drzewach).
2. Szlak żółty prowadzi na Błatnią łagodną i wygodną szeroką drogą. Jest to najłatwiejszy rodzinny szlak ze wszystkich szlaków na Błatnią. Szlak czerwony, w szczególności na odcinku od Czupla do Jaworza Nałęża, jest już bardziej kamienisty i stromy. Jeżeli czujemy, że moglibyśmy mieć problem ze stromym zejściem i luźnymi kamieniami, lepiej zastanowić się nad opcją przejścia “tam i z powrotem” szlakiem żółtym.

Wskazówki praktyczne

1. Na przystanek autobusowy Jaworze Górne kursują autobusy PKS Bielsko-Biała (Komunikacja Beskidzka) linii o numerze 121 relacji Bielsko-Biała - Jaworze Górne. Jest to ostatni przystanek tej linii.
2. Z przystanku autobusowego Jaworze Nałęże kursują autobusy PKS Bielsko-Biała (Komunikacja Beskidzka) linii o numerze 120 relacji Jaworze Nałęże - Bielsko-Biała. Jest to pierwszy przystanek tej linii.
3. Osoby zmotoryzowane mogą zaparkować samochód w Jaworzu niedaleko parku, Kościoła Ewangelisko-Augsburskiego i dawnego uzdrowiska. Na przystanku autobusowym Jaworze Centrum zatrzymują się autobusy obu w/w linii.
4. Parkingi znajdują się także w Jaworzu Górnym przy żółtym szlaku (700 m powyżej przystanku autobusowego) oraz w Jaworzu Nałężu przy czerwonym szlaku (obok przystanku autobusowego).
5. Podchodząc żółtym szlakiem w kierunku Błatniej, na odcinku od Przełęczy pod Przykrą do Schroniska PTTK, dochodzi niebieski szlak (z Bielska-Białej Wapienicy). Oba te szlaki na podejściu omijają szczyt Błatniej. Jeśli chcemy najpierw wejść na szczyt, a potem odpoczywać w schronisku, nie musimy zataczać koła po znakach szlaków. Zaraz pod szczytem, szlaki odbijają w prawo w las. W tym miejscu należy pójść prosto do góry wydeptaną ścieżką. Na szczycie punktem rozpoznawczym jest kopiec ze studniami. Od tego kopca żółtym szlakiem (w prawo) zejdziemy wprost do schroniska.
6. Pod szczytem Błatniej znajdują się dwa obiekty noclegowe: Schronisko PTTK na Błatniej oraz Ranczo na Błatniej. Z nazwy można by wywnioskować, że schronisko ma ofertę skierowaną do turystów pieszych, natomiast ranczo jako górski ośrodek jeździecki ma ofertę skierowaną do miłośników turystyki konnej. W praktyce oba obiekty przyjmują turystów ze szlaku. W ranczu jest również pełnowartościowa oferta gastronomiczna.